Żyliński Tadeusz
Tadeusz Żyliński (właśc. Żyła-Żyliński), ur. 16 VIII 1920 w Krakowie, zm. 23 VII 1987 w Opolu. Ukończył I Państwowe Gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie o profilu humanistycznym (1939). Absolwent Studium Dramatycznego przy Teatrze Starym w Krakowie (1949 lub 1953).
1949–1953 w PZPR.
1938–1939 członek Organizacji Młodzieżowej Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych, związanej z PPS. 1940–1945 żołnierz ZWZ/AK, uczestnik akcji tzw. małego sabotażu, tajnego szkolnictwa teatralnego, kolporter prasy podziemnej w Krakowie. 1940–1945 urzędnik adm. w Państwowym Zarządzie Wodnym przy Moście Dębnickim tamże.
1945–1947 słuchacz Studium Dramatycznego przy Teatrze Starym w Krakowie. 1945–1946 aktor teatru Wesoła Gromadka tamże, współpracownik Polskiego Radia tamże. 1946–1947 aktor Teatru Miejskiego im. Juliusza Słowackiego w Opolu, 1947–1948 Teatru Miejskiego w Sosnowcu, Sceny Ziemi Opolskiej, 1949–1950 Teatru Domu Wojska Polskiego, 1950–1985 Państwowego Teatru Ziemi Opolskiej/1975–1985 Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu.
30 X 1954 aresztowany przez Wydz. III WUBP w Opolu za negatywne wypowiedzi nt. ZSRR i stosunków społ.-polit. w kraju. 4 V 1955 skazany przez Sąd Wojewódzki tamże na rok pozbawienia wolności, z przyczyn zdrowotnych zwolniony z odbycia kary.
Od jesieni 1980 w „S”, od XII 1980 przew. KZ, V i VII 1981 delegat na I WZD Regionu Śląsk Opolski, członek ZR. Na pocz. 1981 współredaktor (z Bogusławem Bardonem i Ryszardem Hładką) niezależnego pisma „Praworządność” (wydawanego przez Komitet Organizacyjny Praworządności Społecznej w Opolu). Organizator, od VII 1981 przew. Opolskiego KOWzP 1981–1986 członek kierownictwa Obszaru V i przew. Okręgu Opolskiego KPN. 1981–1986 członek obywatelskiego Komitetu Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego na Sowińcu w Krakowie. Współorganizator uroczystości patriotycznych w Opolu (m.in 15 IV 1981, 3 V 1981, 15 VIII 1981, 11 XI 1981).
14 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośr. Odosobnienia w Opolu i Darłówku, 24 VII 1982 zwolniony. 1 V 1983 uczestnik manifestacji pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Opolu. 1982–1987 lektor podczas mszy za Ojczyznę w katedrze Świętego Krzyża i kościele św. Apostołów Piotra i Pawła tamże. 1982–1985 wielokrotnie nękany przez SB w formie rozmów operacyjnych i szykanowany w pracy. Od VIII 1985 na emeryturze. VI 1987 dziesiętnik kościelnych służb porządkowych podczas trzeciej pielgrzymki Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. do ojczyzny.
9 III 1971–22 I 1976 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO w Opolu w ramach KE krypt. Rampa; 28 I 1982–2 X 1986 przez Wydz. III KW MO/WUSW tamże w ramach SOR krypt. Krety; XII 1986–15 VII 1987 przez Wydz. III WUSW tamże w ramach KE krypt. Emeryt.