Encyklopedia Solidarności Nawrocki Zbigniew (do 1989 Wątroba Zbigniew) - Biogramy -

Zbigniew Nawrocki (do 1989 Zbigniew Wątroba) ur. 28 XII 1959 w Wadowicach, zm. 1 VII 2017 w Chmielniku k. Rzeszowa. Ukończył LO w Wadowicach (1978). Absolwent Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Wydz. Społeczno-Pedagogiczny (1987); doktorat z historii (1998).

1978 robotnik w Wytwórni Silników Wysokoprężnych w Andrychowie. 1978–1979 robotnik dołowy w KWK Borynia w Jastrzębiu-Zdroju. 1979–1981 służba wojskowa. V–VIII 1981 stażysta i referent w Banku Spółdzielczym w Wadowicach.

Od XI 1981 w NZS; XI – 13 XII 1981 członek KS w WSP w Rzeszowie, szef ochrony strajku, organizator biura przepustek i posterunków sygnalizacyjnych wokół budynku WSP.

Po 13 XII 1981 kolporter podziemnych pism. 1983–1988 konspiracyjnych wydawnictw w siatce RKW Rzeszów (m.in. „Solidarność Trwa”, „Tygodnik Mazowsze”). 1983 kurier prasy podziemnej z Krakowa do Rzeszowa (do punktu u Andrzeja Kucharskiego). 1983–1988 kilkakrotnie przesłuchiwany przez SB. 1983–1985 nauczyciel historii w SP w Niechobrzu; 1987–1990 pracownik w Studenckiej Spółdzielni Pracy Rzech w Rzeszowie.

1989 umieszczony przez Wydz. V WUSW w Rzeszowie na liście osób zagrażających w sposób istotny porządkowi publicznemu i przeznaczonych do internowania na wypadek wprowadzenia stanów nadzwyczajnych.

1991–2000 funkcjonariusz w Delegaturze UOP w Rzeszowie (technik, nast. inspektor, nast. naczelnik Wydz. Ewidencji i Archiwum); 2000–2007 dyr. Oddziału IPN tamże; 2005–2010 dyr. Biura Archiwizacji i Udostępniania Dokumentów IPN w Warszawie; 2010–2011 funkcjonariusz w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego tamże (doradca Szefa ABW); 2012–2015 p.o. dyrektor, nast. dyrektor Centralnego Ośrodka Szkolenia ABW w Emowie. Od 2016 na emeryturze.

Awansowany w korpusie oficerskim UOP i ABW: 1992 podporucznik, 1995 porucznik, 2000 kapitan, 2012 major, 2015 podpułkownik.

Autor i redaktor naukowy publikacji poświęconych działalności niepodległościowej, działalności komunistycznego aparatu represji oraz funkcjonowaniu służb specjalnych.

2000 laureat Nagrody im. Jerzego Łojka za książkę Zamiast wolności. UB na Rzeszowszczyźnie 1944–1949 (Rzeszów 1998).

2001–2017 wykładowca w Instytucie Historii i Archiwistyki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Przemyślu (od 2006 r. Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska).

2002–2003 sekretarz redakcji „Studiów Rzeszowskich”; 2004–2012 redaktor nacz. „Aparatu Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”; 2011–2016 redaktor nacz. „Przeglądu Bezpieczeństwa Wewnętrznego”; 2016–2017 członek Rady Naukowej Wydawnictwa Sejmowego.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Krzyżem Wolności i Solidarności (2012), Brązowym Krzyżem Zasługi (2000).

9 V 1983–5 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1990 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Rzeszowie w ramach SOR krypt. Opór.

Ryszard Oleszkowicz