Encyklopedia Solidarności Lipski Jan Tomasz - Biogramy -

Jan Tomasz Lipski, ur. 1 I 1953 w Warszawie.

Ukończył XVIII LO tamże (1971), absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, Wydz. Nauk Społecznych, kierunek socjologia (1978).

Od 1971 członek KIK.

Od XII 1971 członek zarządu, 1972/1973–1975 sekretarz zarządu Sekcji Kultury KIK, 1974–1978 członek Zarządu KIK.
Uczestnik m.in. obozu w Pewli Małej 1974/1975, w którym poza środowiskiem KIK-u udział wzięli m.in. dawni tzw. komandosi. 1972–1973 współorganizator (z Teresą Zielińską) seminarium dot. roli inteligencji. Od wiosny 1973 uczestnik seminarium u Aleksandra Małachowskiego dot. polskiej myśli lewicowej. II 1974 seminarium Jacka Kuronia w domu Elżbiety Barszczewskiej. W roku akademickim 1974/1975 współorganizator seminarium, gł. licealistów, w jego mieszkaniu oraz u Marii i Tomasza Wolframów. 1974–1975 uczestnik seminarium w mieszkaniach Wojciecha Arkuszewskiego i Wiesława Celińskiego oraz w redakcji „Więzi” nt. okresu powojennego, podczas którego analizowano i czytano ówczesną prasę oraz zapraszano gości. Udział w nim brały osoby ze środowiska Sekcji Kultury, Gromady Włóczęgów
i dawni tzw. komandosi. 1976–1982 uczestnik nielegalnego seminarium prowadzonego przez Jerzego Jedlickiego. XII 1975 sygnatariusz Listu 300 przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. VIII 1976 uczestnik obozu Gromady Włóczęgów, czego skutkiem była groźba relegowania z uniwersytetu. Współpracownik KOR/KSS „KOR”, udział w niektórych zebraniach, uczestnik akcji pomocy robotnikom represjonowanym w Radomiu, obserwator procesów prześladowanych. W zw. z tą działalnością parokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany. Współpraca z Biurem Interwencyjnym (kolportaż ulotek, przekazywanie pieniędzy). 1978–1980 członek redakcji „Biuletynu Informacyjnego KSS »KOR«” (od nr. 24). Od 1977 uczestnik wykładów UL/TKN. I 1979 zatrzymany i pobity przez MO w Katowicach, gdzie przebywał w zw. ze sprawą
przebywającego wówczas w areszcie Kazimierza Świtonia. III 1979 dwukrotnie w Zbroszy Dużej na zaproszenie Komitetu
Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej w celu wygłoszenia prelekcji. VI 1979 służył z ramienia KIK w straży papieskiej podczas pielgrzymki Jana Pawła II. Publikował w „Bratniaku” (m.in. polemika z Ruchem Młodej Polski) oraz w „Krytyce” (m.in. komentarz do Deklaracji ideowej Ruchu Młodej Polski i tekst o myśli programowej PSL pod pseud. Inna Polska Ludowa), „Więzi”. Uczestnik kolportażu wydawnictw NOW-ej.

1981 współpracownik Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych przy KKP.

13 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośr. Odosobnienia w Białołęce, Rzeszowie i Uhercach, XII 1982 zwolniony.

Odznaczony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (2001), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

Rozpracowywany przez Wydz. II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Dep. IV MSW w ramach SOR krypt. Malec.

Witold Kunicki-Goldfinger