Głodówka rolników z Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność Chłopska” w Świdnicy
Głodówka rolników z Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność Chłopska” w Świdnicy, rozpoczęła się 27 I 1981 o godz. 11.00 w kościele św. Józefa w Świdnicy, a zakończyła 10 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 w Okręgowym Szpitalu Kolejowym we Wrocławiu przy ul. Wiśniowej. 15 rolników zamierzało pocz. prowadzić ją w kościele św. Stanisława i św. Wacława. Gdy jednak okazało się, że było w nim zbyt zimno, udali się do kościoła św. Józefa. W salce parafialnej przy kościele protest głodowy prowadziło ostatecznie 11 osób: Stanisław Helski (przew. Komitetu Założycielskiego „S” Chłopska Woj. Wałbrzyskiego), Jan Bajtek, Zdzisław Fedorowicz, Kazimierz Jarosz, Władysław Kopiec, Stefan Kucharczyk, Paweł Mazurek, Mieczysław Mróz, Zygmunt Puchalski, Tomasz Susłowski i Stanisław Wieczorek. Rzecznikiem głodujących był Adam Konopacki.
W kraju trwała walka o rejestrację zw. zaw. rolników. Od prawie mies. strajkowali rolnicy w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie. W tę walkę włączyli się głodujący w Świdnicy żądając: zniesienia zapisu cenzury na informacje o niezależnych związkach chłopskich, rejestracji niezależnych zw. zaw. rolników, zaprzestania popierania Związku Kółek Rolniczych (kontrolowanych przez władze) i pełnej realizacji porozumień społecznych. Głodujący mieli nadzieję, że zapowiedziana na 10 II 1981 rozprawa w Sądzie Najwyższym ws. rejestracji NSZZ Rolników „S” Wiejska w sposób naturalny zakończy strajk.
29 I 1981 na zjeździe „S” Chłopskiej w Bydgoszczy A. Konopacki został wybrany do składu tymczasowych władz tego związku. Członkowie MKZ w Wałbrzychu byli nieprzychylnie nastawieni do protestu. Głodujący byli członkami „S” Chłopskiej, a nie „S” Wiejskiej którą wspierał MKZ. Szczególnie aktywnym przeciwnikiem był sekretarz wałbrzyskiego MKZ, Janusz Biliński, a także Lidia Łukasik, Jerzy Jacek Pilchowski i Franciszek Gostomczyk. 29 I 1981 zebranie delegatów MKZ w Wałbrzychu wydał oświadczenie, w którym prosił protestujących „o natychmiastowe przerwanie głodówki i udanie się do gmachu WRZZ w Rzeszowie (miejsca gdzie trwał protest rolników). 30 I 1981 MKZ w porozumieniu z wojewodą wałbrzyskim zaproponował głodującym transport helikopterem do Rzeszowa. Tego dnia w kościele św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy odbyły się dwie msze św. w intencji głodujących. Przed wieczorną mszą MKZ rozdawał apel wzywający do spokoju.
Tymczasem dzięki głodówce, o sprawie rejestracji związku zawodowego rolników pisała prasa całego świata (m.in. „The New York Times” z 28 I 1981). Protestujący byli masowo odwiedzani, otrzymywali deklaracje poparcia. Do protestu próbowało się przyłączyć kilkanaście osób, jednak nie pozwoliły na to warunki lokalowe.
1 II 1981 odbyła się konferencja prasowa głodujących, na której poinformowano o genezie ruchu chłopskiego i o różnicy między „S” Chłopską i „S” Wiejską. Polegały one głównie, oprócz kwestii personalnych i odwoływania się do różnych tradycji ruchu ludowego, także na stosunku do bieżących spraw jak kierownicza rola PZPR, przyszłego miejsca spółdzielni produkcyjnych i PGR czy członkostwa w związkach pracowników rolnych. Okupujący siedzibę WRZZ w Rzeszowie, którzy od pocz. wspierali głodówkę, poprosili głodujących – poprzez A. Konopackiego – by we wspólnym interesie wytrzymali jak najdłużej. 2 II 1981 w komunikacie rzecznika podano, że liczba głodujących w kościele zmniejszyła się o 2 osoby, które w skutek wyczerpania zostały przewiezione do szpitala w Świdnicy. W kolejnych dniach do szpitala byli przewożeni następni uczestnicy głodówki. 6 II 1981 ostatnich 4 głodujących (w 11 dniu głodówki) zostało przewiezionych do Okręgowego Szpitala Kolejowego we Wrocławiu. Na budynku szpitala we Wrocławiu witało ich hasło: „Rząd popiera farmerów amerykańskich, my »Solidarność Chłopską«” (Polska wskutek błędnej polityki rolnej zmuszona była kupować zboże w USA). Nie naciskani już przez MKZ w Wałbrzychu ani personel szpitala jak w Świdnicy, ostatni głodujący (S. Helski, J. Bajtek, Z. Puchalski i S. Wieczorek) wytrzymali do momentu rozprawy w SN o rejestrację czyli w sumie 15 dni.
10 II 1981 SN odmówił rejestracji NSZZR „S” Wiejskiej. W trakcie trwania głodówki pisała o niej także prasa reżimowa np. „Gazeta Robotnicza” i „Trybuna Ludu” i kilkakrotnie wspomniał Dziennik Telewizyjny. Protestujący otrzymali tysiące telegramów wsparcia od rolników.
Józef Baran