Krakowska Oficyna Studentów
Krakowska Oficyna Oficyna Oficyna, wydawnictwo podziemne działające 1983-1988 w Szczecinie, założone z inicjatywy Sławomira Lenera. Oficynę utworzył zespół wydający pismo „Obraz” (zmiana nazwy wynikała z rozszerzenia zakresu działania grupy oraz dążenia do zdezorientowania SB). W skład redakcji wchodzili: S. Lener (odpowiadający za stronę graficzną), Edward Wiśniewski oraz Piotr Mync. Studentów, niezależne wydawnictwo założone oficjalnie VIII 1978 przez działaczy krakowskiego SKS. Otrzymało niewielkie finansowe wsparcie ze strony KSS KOR. Nazwę Krakowskiej Oficyny Studentów – KOS wymyślił Ziemowit Pochitonow, jej znak opracował Andrzej Mietkowski, wzorując się na Niezależnej Oficynie Wydawniczej. Kierowanie nią szybko przejął Henryk Karkosza.
Od 1979 działała samodzielnie, wykonując dla SKS usługi poligraficzne. 1980–13 XII 1981 jako Wydawnictwo KOS. 13 XII 1981–26 V 1982 H. Karkosza został internowany, po wyjściu z internowania wznowił działalność wydawnictwa pod nazwą Oficyny Literackiej. Na pocz. KOS zajmowała się gł. drukiem pism „Sygnał” i „Indeks”. Pierwszą sygnowaną książką była Odbudowa Niepodległej Leszka Moczulskiego (XI 1978), druk A. Mietkowski w kamienicy na ul. Grodzkiej w Krakowie. Następną książką był Dziennik węgierski Wiktora Woroszylskiego, którego nakł. został częściowo skonfiskowany przez SB u A. Mietkowskiego i Grzegorza Małkiewicza. Część publikacji przygotowywano w nieczynnych toaletach nad klubem studenckim Perspektywy przy ul. Reymonta w Miasteczku Akademickim w Krakowie. Do lata 1980, nie licząc kolejnych nr. pism, KOS wydała 10 książek i broszur. Wpływ na profil wydawniczy wywierała rada programowa, w której znaleźli się: Jan Polkowski, H. Karkosza, Róża Woźniakowska, Tomasz Mianowicz, A. Mietkowski, Bogusław Sonik, Lesław Maleszka (TW ps. Ketman/Tomek). Wydawnictwo od pocz. publikowało gł. literaturę piękną, m.in. tomiki poezji Adama Zagajewskiego, Ryszarda Krynickiego, Stanisława Barańczaka, a także utwory Marka Hłaski, Friedricha Dürrenmatta, George’a Orwella oraz publicystykę L. Moczulskiego i Andrieja Amalrika. Równocześnie grupa A. Mietkowskiego powielała ulotki, oświadczenia i petycje. Działała też grupa poligraficzna pisma „Sygnał”. 1980–1981 Wydawnictwo KOS skupiało się na wydawaniu literatury, publikacje m.in. książek: Alaina Besançona, Adama Ciołkosza, Stefana Korbońskiego, Czesława Miłosza, Witolda Gombrowicza, Marka Hłaski, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Konstantego Jeleńskiego, Aleksandra Wata, Wojciecha Karpińskiego, Adama Michnika, Piotra Wierzbickiego, Romana Zimanda, tomików poezji Krzysztofa Dawidowicza, Ryszarda Krynickiego, Leszka Szarugi oraz wyboru z paryskiej „Kultury” pt. Po sierpniu. Także druk plakatów i innych materiałów, szczególnie ulotek dla SKS, TKN i Komitetów Samoobrony Chłopskiej, m.in. plakat z portretem Józefa Piłsudskiego (4 wyd.). 1979, z okazji pielgrzymki Jana Pawła II do ojczyzny, druk okolicznościowego plakatu. Oprócz pozycji książkowych i periodyków SKS także dodruk wydawanych w Warszawie pism: „Placówka” i „Robotnik”, które starano się kolportować w Nowej Hucie i w Małopolsce. Wspierano inne grupy poligraficzne, np. w Tarnowie. Drukowano też ulotki dla SKS, zazwyczaj ok. 3 tys. egz. na pojedyncze akcje, przy większych, np. ws. uwolnienia Mirosława Chojeckiego (aresztowanego wiosną 1980), przygotowywano 10–15 tys. ulotek. Planowano także przedruk publikacji SKS i KOS w Wielkiej Brytanii we współpracy ze Związkiem Studentów i Absolwentów Polskich w Londynie.
Druk gł. na powielaczu, nast. offsetowy, a od rozpoczęcia współpracy z KOS H. Karkoszy techniką sitodruku. Koszty produkcji ulotek i materiałów informacyjnych pokrywał zwykle SKS, książki sprzedawano. Od 1980 profesjonalna działalność wydawnicza (możliwość opłacania pracowników). Oprawa graficzna autorstwa studentów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie: Doroty Martini, Przemysława Zawadzkiego, Piotra Jaksy, pozwoliła na wydanie 3 książek ilustrowanych, nowość w II obiegu. Materiały poligraficzne pocz. kupowano lub zdobywano z pomocą współpracowników i sympatyków SKS, także na czarnym rynku, lub wykradano z zakładów pracy. Od 1981 Wydawnictwo KOS używało prawie wyłącznie wydajnych maszyn offsetowych, korzystając gł. z tzw. dojść, w sumie opłacając kilkadziesiąt osób. Po VIII 1980 tworzono sieć agend poza Krakowem. Dla wydawnictwa pracowali m.in.: Ewa Rakowiecka, Ewa Krzysztofiak, Jacek Rakowiecki, Marek Łoś, Marcin Prokop, Wojciech Ciuła, Sławomira Gunia, Dorota Mardyła, Jerzy Tarnogórski. W l. 80. największe i najważniejsze wydawnictwo podziemne w Krakowie i w Małopolsce. VIII–IX 1980 uczestnictwo H. Karkoszy w naradach nad koncepcją powołania w Krakowie Komitetu Samoobrony Społecznej, którego wydawnictwem miała być KOS. IX 1980 H. Karkosza udostępnił swe mieszkanie jako punkt konsultacyjno-informacyjny dla osób organizujących niezależne zw. zaw. Druk instrukcji, jak zakładać wolne zw. zaw.; wsparcie poligrafii tworzącej się „S” i NZS, druk ulotek, plakatów, niektórych nr. „Gońca Małopolskiego” i „Biuletynu NZS”. Współpraca z MKZ „S” Małopolska i NZS. 1981 H. Karkosza i Wydawnictwo KOS wraz z in. niezależnymi wydawcami mieli wziąć udział w targach książki we Frankfurcie; planowno dotrzeć do Paryża i Londynu, wyjazd powstrzymały jednak działania SB. X 1981 konflikt w oficynie: grupa współpracowników H. Karkoszy usiłowała przejąć wydawnictwo i podporządkować je „S”, co doprowadziło do odejścia części osób. Wiosną 1981 rozłam w Wydawnictwie KOS, odejście J. Polkowskiego, który założył własne Wydawnictwo ABC. W nocy 7/8 III 1981 pod lokalem MKZ Małopolska zatrzymanie na kilkanaście godzin współpracowników Wydawnictwa KOS: Marcina Prokopa i Mariana Piątka, oraz skonfiskowanie wiezionego przez nich transportu książki Po sierpniu. SB wtargnęła do mieszkania M. Prokopa. 9 III 1981 również rewizja i konfiskata materiałów w mieszkaniu H. Karkoszy. „Zabezpieczono operacyjnie” też jeden z punktów poligraficznych Wydawnictwa KOS. Zachowane dokumenty poświadczają realizację przez SB szeregu kombinacji operacyjnych zmierzających do pozbawienia wiarygodności pierwotnych organizatorów KOS, gł. A. Mietkowskiego, i wyeliminowania ich z działalności poligraficznej.