Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe
Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe, powstało w Warszawie po
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
wojnie światowej. W l. 70. dysponowało dwiema bazami: na Ochocie przy ul. Wery Kostrzewy (obecnie Bitwy Warszawskiej 1920 r.) i na Grochowie przy ul. Wojciecha Chrzanowskiego. We IX 1980 w MPT założono „S”. 1980–1981 przew. KZ był Dominik Tyburski (członek ZR Mazowsze, delegat na I KZD), z-cą Jerzy Rudziński.
Po wprowadzeniu stanu wojennego w bazach powstały odrębne grupy prowadzące działalność konspiracyjną. W bazie na Ochocie: Leon Klamann, Stanisław Chrupek, Krystyna Tyburska, Jan Zajda, Stanisław Gadomski, Andrzej Bischoff, Sławomir Zaręba, Eugeniusz Kosowski, Marian Szeliga i Jan Wojciechowski; w bazie na Grochowie: Alfred Rosłoń, Maciej Szaszkiewicz, Janusz Skrzypczyński, Waldemar Liberadzki i Bohdan Głuszkowski. Grupy te nawiązały ze sobą współpracę, w I 1982 połączyły się, tworząc TKZ, który do 1989 działał w składzie: L. Klamann, S. Chrupek, K. Tyburska, J. Zajda, S. Gadomski, A. Bischoff, S. Zaręba, A. Rosłoń, B. Głuszkowski, J. Wojciechowski. Do X 1983 funkcję przew. pełnił ukrywający się D. Tyburski, po jego ujawnieniu się TKZ nie wyłonił przew.; w I 1982 A. Rosłoń został przedstawicielem MPT w MKK. Działalność TKZ skupiała się na organizowaniu transportu dla podziemnych struktur w regionie, zbieraniu składek na działalność związkową i świadczenie statutowej pomocy związkowej, pomocy represjonowanym i ich rodzinom, współpracy z Prymasowskim Komitetem Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom (rozwożenie paczek), udziale w mszach za Ojczyznę, druku i kolportażu „Głosu Wolnego Taksówkarza” i akcjach ulotkowych. TKZ współpracował z Duszpasterstwami Ludzi Pracy. Pracownicy MPT uczestniczący w działalności związkowej, nast. konspiracyjnej, byli rozpracowywani i represjonowani, m.in. 2 internowano (Roman Podgórski, Zbigniew Skudniewski), kilku in. aresztowano i osądzono, (np.: L. Klamanna aresztowano 11 IV 1984, 21 VII 1984 został zwolniony na mocy amnestii; J. Zajdę aresztowano 21 VI 1985, zwolniono w XI 1985, skazany przez Sąd Rejonowy w Warszawie na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu). W 1988 TKZ stworzył grupę inicjatywną, która organizowała jawną „S” w MPT. X 1989 – III 1990 przew. KZ był L. Klamann.
Anna Grażyna Kister