Porwania toruńskie
Porwania toruńskie, 19 I 1984 szef WUSW w Toruniu płk. Stanisław Łukasiak powołał specjalna grupę operacyjną do zwalczania podziemia politycznego pod dowództwem kpt. Henryka Misza. Rozpoczęła ona akcje porywania działaczy „S”. 10 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1984 porwano z ulicy pracownika Polchemu Piotra Hryniewicza, wywieziono go do ośrodka wypoczynkowego zakładów Elana w Kijaszkowie, gdzie był przetrzymywany, brutalnie traktowany i zastraszany, bezskutecznie namawiano go też do podjęcia współpracy z SB. Po uwolnieniu P. Hryniewicz odsunął się od pracy konspiracyjnej.
21 II 1984 w podobnych okolicznościach porwany został Gerard Zakrzewski (także z Polchemu). Funkcjonariusze SB zainscenizowali jego egzekucję, przesłuchiwali go w Kijaszkowie, wypytując o znane postaci toruńskiego podziemia, odmówił współpracy z SB. 2 III 1984 porwano znanego jeszcze przed VIII 1980 opozycjonistę Antoniego Mężydłę i jego narzeczoną Zofię Jastrzębską. Przetrzymywano ich osobno w Ośrodku Sportu i Turystyki w Okoninie, poddając fizycznym i psychicznym torturom oraz nieustannym przesłuchaniom; gdy odmawiali jakichkolwiek informacji o toruńskim podziemiu, zwolniono ich po 2 dniach, przy czym A. Mężydłę porzucono na wysypisku w Brodnicy z ulotką podpisaną „OAS-Organizacja Anty-Solidarność” zapowiadającą fizyczną rozprawę z podziemiem.
Z namowy i z pomocą Stanisława Śmigla wszyscy poszkodowani złożyli w Prokuraturze Rejonowej w Toruniu zawiadomienia o przestępstwie. Tendencyjnie prowadzone śledztwa – również w Prokuraturze Wojewódzkiej – zostały umorzone w 1984 i 1985 (decyzję z 1984 antydatowano, co miało związek z porwaniem i śmiercią ks. Jerzego Popiełuszki); warto dodać, że w obronie ofiar porwań interweniowali w Sejmowej Komisji Spraw Wewnętrznych toruńscy naukowcy oraz bp chełmiński Marian Przykucki. Dopiero w 1991 sprawcy porwań toruńskich (m.in. H. Misz i M. Kuczkowski) zostali skazani wyrokiem sądu na kary więzienia.