Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14348,Samorzadnosc.html
27.04.2024, 05:42

Samorządność

„Samorządność”, początkowo dodatek do gdańskiego „Dziennika Bałtyckiego”, od nr. 1=177 30 XI 1981 samoistny periodyk ze zm. tyt. „Samorządność: Tygodnik Społeczno-Polityczny”, wydawany przez Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ „S”, format 42 cm, numeracja ciągła nawiązująca do autonomicznego dodatku, utworzony IX 1980 z inicjatywy Lecha Bądkowskiego, członka Prezydium MKS i MKZ, pełniącego (do XI 1980) obowiązki rzecznika prasowego tymczasowych władz „S”. 24 IX 1980 ukazał się pierwszy numer. Od nr. 11, zgodnie z porozumieniem zawartym 11 X 1980 między MKZ a redakcją „Dziennika…”, „Samorządność” zyskała status autonomicznego dodatku, redagowanego przez niezależny zespół powołany przez MKZ i podlegającego bezpośredniej kontroli urzędu cenzury. Ukazywała się 3 razy w tygodniu (w poniedziałki, środy i piątki), w obj. 3 szpalt (1/3 s.). W redagowaniu pierwszych numerów, poza redaktorem nacz. L. Bądkowskim, znaczącą rolę odegrali Andrzej i Paweł Zbierscy oraz Andrzej Drzycimski. Od nr. 14 dodatek redagował zespół w składzie: Ewa Górska, L. Bądkowski, Grzegorz Fortuna. Od nr. 73 z 13 IV 1981 grono redakcyjne zasilił Donald Tusk.

„Samorządność”, jak napisał w nr. 100 P. Zbierski, „od początku akcentowała konieczność mobilizacji sił społecznych do walki z chorobami systemu, zwracając jednak bardzo mocno uwagę, że społeczeństwo też jest niewiele zdrowsze od systemu i dlatego powinno, tworząc samorządne struktury, zainteresować się własnym stanem”. L. Bądkowski podkreślał konieczność zachowania umiaru i spokoju. W artykule Myśleć samemu (nr 105) odwoływał się do haseł głoszonych w Wielkiej Brytanii w l. II wojny światowej: „Jedno: pracujemy jak zwykle. Drugie: rób swoje”. Podobny pogląd powtarzał wielokrotnie, opowiadając się za zachowaniem rozwagi oraz gotowości do kompromisu z władzami. Dzięki L. Bądkowskiemu „Samorządność” stała się forum wyrażającym oryginalne i niezależne poglądy.

Wielomiesięczne starania o usamodzielnienie „Samorządności” przyniosły efekt dopiero w II poł. 1981. 17 VIII 1981 L. Bądkowski otrzymał pełnomocnictwo Lecha Wałęsy do utworzenia i wydawania tygodnika na bazie rubryki „Samorządności” i pod tą samą nazwą. 11 IX 1981 Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk wydał pozwolenie na wydawanie tygodnika w nakł. 250 tys. egz., obj. 16 s. i zasięgu rozpowszechniania na obszarze woj.: gdańskiego, elbląskiego, słupskiego, olsztyńskiego, toruńskiego i bydgoskiego. Do wprowadzenia stanu wojennego ukazały się 3 nr., ostatni datowany 14 XII 1981. W redakcji: L. Bądkowski (redaktor nacz.), Janusz Daszczyński (z-ca redaktora nacz.), Izabella Trojanowska (z-ca redaktora nacz.), E. Górska (kierownik działu związkowego) oraz Janusz Kasprowicz (sekretarz redakcji). Zespół redakcyjny tworzyli też: Waldemar J. Dąbrowski, Henryka Dobosz, Wojciech Duda, G. Fortuna, Monika Malessa, Maria Mrozińska, Zbigniew Pakuła, Wacław Rymko (fotoreporter), Jerzy Templin (redaktor techn.), Konrad Turzyński, D. Tusk, Janusz Wesołowski (oprac. graf.), Janusz Wikowski, Mariusz Wilk.

Ogółem IX 1980–XII 1981 ukazało się 179 wydań „Samorządności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego została formalnie zawieszona, a L. Bądkowski pozostał do końca 1982 na stanowisku redaktora nacz. Czasopismo wywarło znaczący wpływ na kształtowanie się niezależnego środowiska dziennikarsko-intelektualnego w Gdańsku. L. Bądkowski zdawał sobie sprawę ze słabości, jaką stanowi brak kadr i autorytetów, toteż usilnie dążył do skupienia wokół „Samorządności” ludzi młodych, których usiłował zarazić etosem aktywności obywatelskiej i rzetelnej pracy na rzecz odrodzenia społeczności lokalnej i odzyskania suwerenności narodowej.

Wojciech Turek

Opcje strony