Hasła rzeczowe

Kościół św. Piotra Apostoła (oo. jezuici) w Lublinie

Kościół św. Piotra Apostoła (oo. jezuici) w Lublinie, zbudowany 1636–1658, kilkakrotnie przebudowywany, d. kościół Bernardynek. 1920–2015 administrowany przez jezuitów. Od 2015 kościół rektoralny.

Od II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981, w bliskim sąsiedztwie świątyni, przy tej samej ulicy (Królewska) znajdowała się siedziba MKZ, a nast. ZR Środkowo--Wschodniego „S”. 1984–1989 świątynia przejęła po kościele powizytkowskim rolę gł. ośrodka odprawiania nabożeństw i modlitw organizowanych przez „S” w Lublinie. 24 X 1984 o. Przemysław Nagórski, kilka dni po porwaniu ks. Jerzego Popiełuszki, zainaugurował całodzienne czuwania modlitewne i codzienne nabożeństwa w intencji zaginionego kapłana, które trwały do 2 XI 1984 (przeddzień pogrzebu ks. J. Popiełuszki). 31 X 1984 na przykościelnym dziedzińcu utworzono symboliczny grób ks. Popiełuszki w formie brzozowego krzyża, przy którym układano na ziemi krzyż z zapalonych zniczy oraz kwiatów. W XI 1984 o. P. Nagórski zainaugurował cykl mszy: każdego 16. (w rocznicę wyboru papieża Polaka) i 19. (w  rocznicę porwania i śmierci ks. J. Popiełuszki) dnia mies. 13 XII 1984 zainaugurowano także msze każdego 13. dnia mies. (w rocznicę stanu wojennego). Równolegle odprawiane były w niektórych latach msze z okazji rocznic narodowych (3 V, 31 VIII, 11 XI). Każdą z mszy współorganizowała „S” z poszczególnych zakładów pracy lub wydziałów z większych zakładów (np. Wydz. Kuźni i Odlewni FSC) oraz środowisk (m.in. Sekcja Oświaty i Wychowania, górnicy z KWK Bogdanka, taksówkarze), a także studenci z lubelskich uczelni. W 1985, wobec dużego zainteresowanych organizacji zakładowych „S”, wiele mszy za Ojczyznę odprawiano także poza powyższym grafikiem. Łącznie 1984–1989 odprawiono ponad 80 mszy zamówionych przez „S” i in. organizacje opozycyjne. Oprócz o. P. Nagórskiego, w odprawianie mszy zaangażowani byli w różnych okresach gł.: o. Tadeusz Flis, o. Jerzy Kacprzyk, o. Jan Noszczak i o. Zdzisław Wojciechowski. Gościnnie uczestniczyli w nabożeństwach m.in.: o. Hubert Czuma, ks. Edward Frankowski, ks. Wacław Oszajca, ks. Stanisław Suchowolec, ks. Tadeusz Zalewski. Po mszach, w kościele lub salce biblioteki, organizowano niekiedy spotkania z zaproszonymi gośćmi (m.in. 10 II 1985 z Romanem Bartoszcze; 19 IV 1985 z przedstawicielami broniącej krzyży młodzieży szkolnej z ZSZ nr 8 we Włoszczowej oraz ich katechetą ks. Markiem Łabudą; 19 V 1985 z Władysławem Popiełuszko, ojcem ks. Jerzego). Od XI 1984 w celu ochrony i zabezpieczenia organizacyjnego odprawianych nabożeństw funkcjonowała Służba Porządkowa Kościoła. W IV 1985 msze w kościele oraz wystrój wielkanocnego Grobu Pańskiego, które projektowała Michalina Struczyńska, wywołały nagonkę lokalnej oficjalnej prasy. 21 X 1986 w sali katechetycznej odbyło się zebranie ujawnionej Tymczasowej Rady „S” Regionu Środkowo-Wschodniego z udziałem około 100 działaczy, w trakcie której zaprezentowano jej skład i program działania. 1987–1988 w pomieszczeniach klasztoru odbywały się spotkania zespołu ekspertów podziemnego TZR (szefem zespołu o. Z. Wojciechowski). Po mszy 3 V 1988 zorganizowana została manifestacja patriotyczna rozpędzona przez ZOMO przy ul. Królewskiej. 19 X 1988 na dziedzińcu klasztoru odsłonięto pamiątkowy kamień poświęcony ks. Jerzemu Popiełuszce, ufundowany przez „S” Regionu Środkowo-Wschodniego. 3 V 1989 odprawiono mszę inaugurującą oficjalną kampanię wyborczą KO woj. lubelskiego (z kościoła przemaszerowano ulicami Królewską i Krakowskim Przedmieściem na pl. Litewski, gdzie odbył się wiec wyborczy prezentujący kandydatów). Po 1989 kontynuowane są nabożeństwa w intencji Ojczyzny i beatyfikacji ks. J. Popiełuszki, organizowane gł. przez Grupę Duszpasterską im. ks. J. Popiełuszki. Od 19 X 1995 coroczne msze w rocznicę zamordowanego kapłana organizuje ZR Środkowowschodniego. 19 XI 2002 odsłonięto pomnik ks. Jerzego Popiełuszki w formie dużej steli z granitu (z medalionem z brązu z podobizną kapłana), wmurowanej w zewnętrzną (szczytową) ścianę kościoła od strony ul. Królewskiej, wg projektu Kazimierza Stasza, z inicjatywy Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym Oddział w Lublinie.

W celu zneutralizowania patriotycznej działalności jezuitów Wydz. ds. Wyznań i SB prowadziły regularne rozmowy z superiorem o. Tomaszem Ludwisiakiem.

1975–1989 środowisko jezuitów było rozpracowywane przez Wydz. IV KW MO/WUSW w Lublinie, Wydz. IV RUSW w Lublinie w ramach SO krypt. Jezuici.

Marcin Dąbrowski

Opcje strony

do góry