Huta Aluminium Konin
Huta Aluminium Konin, przedsiębiorstwo powołane 10 XII 1960 na podst. zarządzenia Ministra Przemysłu Ciężkiego, zbudowane w miejscowości Maliniec (obecnie Konin-Maliniec) w dwóch etapach: 1960–1967 i 1968–1972, 20 VII 1966 oficjalne uruchomienie, w nast. latach rozbudowywane. 1972 stan zatrudnienia 2417 pracowników, XI 1980 – 2550.
1972–1980 w HAK sporadyczne „przejawy niezadowolenia”, gł. z powodów ekonomicznych i organizacyjnych. 15 VIII 1980 ok. 60-osobowa grupa pracowników wrocławskiej „Piecobudowy” (dokonywała w HAK remontów wanien elektrolitycznych) zgłosiła postulaty o charakterze ekonomicznym, grożąc przerwaniem pracy, zażądała przeprowadzenia rozmów z dyrekcją huty. 27 VIII 1980 zebrania pracowników Wydz. Walcowni i Wydz. Remontów: zgłoszono 73 postulaty (gł. ekonomiczne i socjalne), IX 1980 kolejne zebrania i zgłaszanie postulatów (VIII–IX ogółem 290). 15 IX 1980 nadzwyczajne posiedzenie Plenum Rady Zakładowej, powołanie NSZZ Pracowników HAK „na bazie dotychczasowych Związków Zawodowych”. 17 IX powstał ponad 40-osobowy Komitet Robotniczy (w składzie przedstawiciele wszystkich wydz. i oddziałów HAK). 17–18 IX rozmowy przedstawicieli KR i Rady Zakładowej z komisją resortową (z udziałem wicemin. hutnictwa Zenona Słowińskiego), 18 IX podpisano porozumienie dot. gł. realizacji postulatów ekonomicznych. 30 IX 1980 na Wydz. Remontów powołanie NSZZ „S” (organizator Zbigniew Ładosz, przew. Rady Wydziałowej Jerzy Jarzyński). Na pocz. X 1980 wybór 11-osobowej Grupy Inicjatywnej NSZZ „S” HAK, nast. ZKZ „S”, w prezydium: przew. J. Jarzyński, wiceprzew. Z. Ładosz, Kazimierz Mazurek i Wacław Wolicki, XI–XII 1980 wybory do komisji wydz. „S”, 9 XII wybór KZ „S”: przew. J. Jarzyński, członkowie prezydium: Ryszard Stachowiak, K. Mazurek, Adam Cieluch, W. Wolicki i Z. Ładosz. 17 II 1981 w „S” ok. 2400 pracowników. 1980–1981 udział działaczy „S” HAK w działalności władz regionalnych związku: 27 XI 1980 R. Stachowiak wybrany na wiceprzew. MKZ w Koninie, 2 I 1981 przew., 7 VI 1981 przew. ZR „S” w Koninie. I–VI 1981 w składzie MKZ również Z. Ładosz (członek Prezydium), od VI 1981 wiceprzew. ZR, od VI 1981 członkiem ZR również A. Cieluch, a Paweł Pluta przew. Regionalnej Komisji Rewizyjnej. 1980–1981 „S” HAK wydawała druki ulotne, 1981 pismo „Biuletyn Informacyjny NSZZ »S« Huty Aluminium »Konin«” / „Informator NSZZ »S« Huty Aluminium »Konin«”. I–XII 1981 „S” HAK uczestniczyła w protestach ogólnopolskich (proklamowanych przez KKP/KK), np. ws. wolnych sobót: 10 I 1981 (obniżona frekwencja, nie pracowało ponad 50 proc. załogi) i 24 I (strajk 4-godzinny), 27 III i 28 X udział w ogólnopolskich strajkach ostrzegawczych oraz w akcjach regionalnych: np. II 1981 akcja zbierania podpisów pod petycją domagającą się uwolnienia więźniów politycznych i rejestracji „Solidarności Wiejskiej”. Od 21 X udział w pogotowiu strajkowym proklamowanym przez ZR „S” (noszenie biało-czerwonych opasek, wywieszenie flag „S”). 13 XII 1981 organizacja uroczystości (zaplanowane wcześniej) poświęcenia sztandaru KZ w kościele bł. Maksymiliana Kolbego, po niej przewiezienie sztandaru do strajkującej huty, do IV 1989 ukrywany (m.in. u oo. kamedułów w Bieniszewie). 13–14 XII 1981 strajk przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego, na terenie huty Z. Ładosz i J. Jarzyński, utworzenie KS, 17–18 XII aresztowanie Z. Ładosza i J. Jarzyńskiego, 28 XII 1981 wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Koninie skazani na rok i 6 mies. pozbawienia wolności, obaj zwolnieni z pracy; 316 pracowników HAK ukarano karami adm. (zmniejszenie nagród za 1981, 8 I 1982 P. Pluta zwolniony z pracy).
13 XII 1981–1982 internowanie R. Stachowiaka (I 1982 zwolniony z pracy) i A. Cielucha. XI 1982–II 1983 przetrzymywano w wojskowych obozach specjalnych Andrzeja Adamczyka (Czerwony Bór) i Zbigniewa Rycerza (Chełm). 1982–1984 w różnym okresie aresztowano: Andrzeja Krzyżańskiego (13 I 1982 skazany przez Sąd Wojsk Lotniczych w Poznaniu na 3 lata pozbawienia wolności), Wiesława Olejnika (1983 zwolniony na mocy amnestii), Marka Berlińskiego (28 IV 1983 skazany przez SWLot. na rok i 6 mies. pozbawienia wolności) i Edwarda Musielskiego (1984 zwolniony na mocy amnestii). 1981–1989 na terenie HAK (z różnym nasileniem) przejawy oporu społecznego (np. zbieranie funduszy na pomoc dla represjonowanych, malowanie napisów, wywieszanie flag z napisem „S”, bojkot nowych związków zawodowych, zawieszanie krzyży lub obrazów religijnych, strajki, np. IV 1984 na Wydz. Walcowni strajk włoski), podziemne struktury organizacyjne i kolportażowe (rozprowadzanie ulotek i prasy podziemnej, np. „Azyl Wojenny”, „Nasza Solidarność”, „Solidarni-Konin”). Część działalności podziemnej i niezależnej poza zakładem, gł. w kościołach św. Wojciecha i św. Maksymiliana Kolbego, m.in. msze w kolejne rocznice poświęcenia sztandaru (od XII 1986 z udziałem pocztu), wmurowywanie tablic pamiątkowych. 4 VIII 1983 powstanie Rady Pracowniczej HAK, w jej składzie m.in. działacze „S”. 1983–1985/1989–1991 przew. W. Wolicki (I, IV kadencja), 1985–1989 przew. Bogdan Adamski (II, III kadencja). Rada Pracownicza zajmowała stanowisko m.in. w sprawach społ.-polit., np. VI 1984 poręczenie za aresztowanego R. Stachowiaka. 1988–1989 podejmowanie jawnych inicjatyw organizacyjnych. 1 IX 1988 powołanie Komitetu Założycielskiego NSZZ „S” Pracowników Huty Aluminium Konin, 14 IX 1988 wniosek o rejestrację do Sądu Wojewódzkiego w Koninie, sygnatariusze: R. Stachowiak, Józef Demski, Józef Szymański, Sławomir Lachowicz, W. Olejnik, Krzysztof Górski, Jerzy Sakowski, Bogdan Kaźmierczak, Antoni Dziubczyński, Eugeniusz Grządzielski, Zbigniew Krauze, Bohdan Grześkowiak, Z. Rycerz i W. Wolicki; 15 IX i 19 XI 1988 odmowy rejestracji przez Sąd Wojewódzki i SN. 1988–1989 R. Stachowiak i Z. Rycerz również członkowie jawnego RKO „S”.
3 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989 podjęcie działalności przez 14-osobową Tymczasową Komisję Zakładową „S” HAK, przew. W. Wolicki, wiceprzew.: W. Olejnik i S. Lachowicz. 30 VI 1989 wybory KZ NSZZ „S” HAK (kadencja 1989–1991), przew. B. Adamski, w składzie Prezydium: wiceprzew. Zdzisław Nowakowski i Wiesław Wajnas, sekretarz Henryk Chojnacki, członkowie Zbigniew Chmielewski i Krzysztof Górski. 1995 przedsiębiorstwo sprywatyzowane, 2008 połączone z Impexmetal SA w Impexmetal SA Aluminium Konin.
2017 w „S” 402 pracowników i 116 członków Koła Emerytów, przew. Międzyzakładowej Komisji Związkowej „S” HAK był Artur Skieresz (kadencja 2014–2018).
9 XI 1970–7 V 1990 HAK kontrolowana przez Wydz. IIIA/V/WOG SB KW MO w Poznaniu/KW MO w Koninie/WUSW w Koninie w ramach SO krypt. Alfa. NSZZ „S” w HAK rozpracowywana m.in.: 27 VIII 1980–17 II 1981 przez Wydz. IIIA KW MO tamże w ramach SOS krypt. Huta, 5 XII 1988–8 IX 1989 przez Wydz. V WUSW tamże w ramach SOS/SOR krypt. Hutnicy.