Konflikt wokół szpitala MSW w Łodzi w III 1981
Konflikt wokół szpitala MSW w Łodzi w III 1981, spór między MKZ „S” Ziemi Łódzkiej a władzami lokalnymi z powodu zwolnienia z pracy w szpitalu MSW w Łodzi przy ul. Północnej pracowników cywilnych będących członkami związku. Wpisywał się w ogólnokrajową dyskusję nt. możliwości funkcjonowania ogniw „S” w placówkach podlegających MSW i MON.
Działalność KZ „S” utrudniał dyr. placówki płk. Jan Jankowski – członkom związku grożono zwolnieniem z pracy, a KZ wybrano w warunkach konspiracyjnych. Do poprawy sytuacji nie doprowadziły interwencje u komendanta wojewódzkiego MO, w KŁ PZPR i MSW. 30 I 1981 pięciu członkom „S” (4 znajdowało się w składzie KZ) wręczono wypowiedzenia z pracy.
7 II 1981 kwestię tę omawiano podczas WZD „S”. Pomimo orzeczenia Terenowej Komisji Odwoławczej ds. Pracy z 18 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. przywracającego związkowców do pracy dyr. placówki wydał szykanowanym zakaz podjęcia obowiązków służbowych od 2 III 1981. 7 III WZD ogłosiło w odpowiedzi gotowość strajkową, zapowiadając przeprowadzenie 10 III godzinnego strajku ostrzegawczego. Kolejnym krokiem, w przypadku zignorowania postulatu przywrócenia do pracy zwolnionych działaczy, miało być rozszerzenie od 12 III zasięgu strajku okupacyjnego, a w konsekwencji zorganizowanie 16 III strajku powszechnego w regionie. Wyłączone z protestu miały być wyłącznie: służba zdrowia, handel i inne instytucje o podstawowym znaczeniu. Żądano również przeprowadzenia kontroli działalności szefa szpitala.
9 III o sytuacji w Łodzi z wicepremierem Mieczysławem F. Rakowskim rozmawiali przew. KKP Lech Wałęsa, Andrzej Celiński i Marian Jurczyk, którzy zaapelowali o wstrzymanie akcji strajkowej. Nie zapobiegło to zorganizowaniu 10 III jednogodzinnego strajku ostrzegawczego, w którym wzięło udział od 60 do 90 proc. pracowników wytypowanych przez MKZ zakładów (strajkowały też załogi zakładów w Łasku i Zduńskiej Woli, podporządkowanych delegaturom MKZ Ziemi Łódzkiej). Na wiecu w ŁZPG „Stomil” wiceprzew. MKZ Ziemi Łódzkiej Grzegorz Palka zapowiedział podjęcie przez „S” działań zmierzających do poddania MSW społecznej kontroli, oceniając strajk zorganizowany w obronie zwolnionych pracowników jako jeden z etapów na drodze do realizacji tego celu. 11 III 1981, w wyniku mediacji prowadzonych przez prez. Łodzi Józefa Niewiadomskiego, MKZ i KW MO zawarły korzystne dla „S” porozumienie – zwolnieni zostali przywróceni do pracy od 12 III, a KZ miała zyskać swobodę działania. Istotne znaczenie dla przekonania opinii społecznej o zasadności zorganizowania protestu miała, zakrojona na szeroką skalę, akcja informacyjna zorganizowana przez związek. Plakaty pojawiły się na ulicach Łodzi, w zakładach pracy oraz środkach komunikacji miejskiej. 30 III Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi uznał za bezzasadne odwołanie dyrekcji szpitala od orzeczenia TKO z 18 II, zawierając w uzasadnieniu interpretację przepisów mówiącą o możliwości prowadzenia działalności związkowej również w zakładach pracy podlegających MSW.
Konflikt wokół szpitala MSW wpisywał się w stosowaną przez władze strategię tzw. odcinkowych konfrontacji, stojącą w jawnej sprzeczności z wygłoszonym 12 II 1981 przez premiera Wojciecha Jaruzelskiego apelem o 90 spokojnych dni.