Hasła rzeczowe

Głos Trzeciej Bramy

„Głos Trzeciej Bramy”, pomysłodawcą pisma i winiety był Piotr Babiński, absolwent poznańskiej ASP i uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w V 1988. Tytuł nawiązywał do bramy nr 3, przy której ogniskowało się życie strajkowe, i miał stanowić kolejny etap solidarnościowej rewolucji – brama nr 2 kojarzyła się ze strajkiem z 1980, zaś brama nr 3 miała się kojarzyć z protestami z 1988. Między 11 VI 1988 a 3 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989 ukazało się w Gdańsku 19 nr. w formacie A4 i obj. 2 s., a 16 XII 1988 nr 20 w formacie A4 o obj. 4 s. Dwa razy pomylono numerację – brak nr. 12, a nr 16 nadano dwukrotnie. Numer 20 wydrukowano wcześniej niż 19. Pismo miało kilka podtytułów – od nr. 8 „Wolne pismo SG im Lenina”, w nr. 17 dodano „Frontowe pismo stoczniowców SG im. Lenina wydz. K–3”, zaś nr. 19 „Pismo NSZZ Solidarność Wydz. K–3 SG”. Od nr. 20 funkcjonowało jako „Niezależne pismo stoczniowców Wydz. K–3 Stoczni Gdańskiej”.

Babiński do współpracy zaprosił poznanego podczas strajku majowego malarza z Wydz. K–3 Pawła Maciejewskiego. Ten poprzez kolegę z wydz. poznał ich z Mirosławem Majczyną (wówczas asystentem na Wydziale Chemicznym UG), u którego w mieszkaniu na ul. Zielonej drukowano „Głos Trzeciej Bramy” na ramkach, w przeciętnym nakł. 500 egz. Nr 19 wydrukowano techniką sitodruku na sprzęcie zakupionym przez TKZ „S” SG. Materiały do druku (farby, matryce, papier) załatwiono od rodziny, z zakładów pracy lub zdobywano w sklepach chemicznych, plastycznych. Informacje oraz korespondencje ze stoczni dostarczał znajomy Majczyny – Ryszard. „Głos Trzeciej Bramy” kolportowano bezpłatnie przede wszystkim na Wydziale K–3 SG. Patronował budzeniu się niezależnej działalności związkowej w Stoczni Gdańskiej im. Lenina i organizowaniu struktur w zakładzie, udostępniał swoje łamy jej pracownikom, dokumentował stoczniowe życie, problemy, piętnował niesprawiedliwość, kradzieże, komentował bieżącą sytuację polityczno-społeczną w kraju (np. decyzję o likwidacji stoczni, Okrągłym Stole).

VIII 1988 w czasie strajku w Stoczni Gdańskiej pismo redagowano we współpracy z Wojciechem Jankowskim z WiP i osobą z RMP na terenie stołówki (nr. 7–16 określono jako strajkowe), a Babiński współorganizował strajkową poligrafię. „Głos Trzeciej Bramy” stał się ważną kroniką strajku sierpniowego w Stoczni, ukazywał się nawet 2 razy dziennie. Przedrukowywany w prasie podziemnej i cytowany niekiedy przez RWE. Do grona redaktorów dołączył Bogdan Spodzieja. W wyniku konfliktu między nim, „Ryśkiem” oraz resztą zespołu pismo przejęły osoby związane z SW, a nr 20 był drukowany przez Romana Zwiercana z SW w nakł. kilkudziesięciu egzemplarzy. Ostatecznie pismo przestało się ukazywać, a SW zainicjowała nowy tytuł „Solidarność Walcząca Grupa Stoczni Gdańskiej”.

Konrad Knoch

Opcje strony

do góry