Hasła rzeczowe

Kościół i parafia NMP Matki Kościoła w Świdniku

Kościół i parafia NMP Matki Kościoła w Świdniku; pocz. obszar nowo budującego się miasta fabrycznego Świdnik znajdował się na terenie parafii we wsi Kazimierzówka. 1957 pierwsze starania o otwarcie prowizorycznej kaplicy w Świdniku podjął katecheta szkolny ks. Franciszek Sysa. Od 1958 działania w tym kierunku kontynuowano z udziałem ks. Józefa Bieńkowskiego, nowego administratora parafii Kazimierzówka; zawiązano komitet budowy kościoła, który wysyłał petycje i podpisy mieszkańców do władz państwowych. 1971 wznowiono starania pod kierunkiem ks. Jana Hryniewicza (nowy administrator parafii Kazimierzówka) prowadząc zbiórkę podpisów poparcia (4600 rodzin na 5 tys. zamieszkujących). 1975 zgoda wojewody lubelskiego na budowę kościoła. 1977 pierwsza msza w prowizorycznej kaplicy. 1977–1979 budowa tzw. kościoła dolnego (okrąglak) zakończona jego poświęceniem. 1982 utworzenie parafii. 1982–1993 proboszcz ks. Jan Hryniewicz. 1985 ukończenie tzw. górnego kościoła i ostateczne zakończenie budowy świątyni.

28 XI 1980 odprawiono pierwszą mszę św. w intencji „S” (zaanonsowaną przez zakładowy radiowęzeł WSK). 19 XII 1980 msza św. w intencji nowo wybranej KZ „S” WSK, połączona z poświęceniem krzyża, który zawieszono w siedzibie zakładowej „S”. W następnych miesiącach msze św. zamawiane przez kolejne wydziały WSK z poświęcaniem krzyży dla biur i hal produkcyjnych. 26 IV i 16 V 1981 odprawiono msze św. w zw. z odbywającymi się w Świdniku obradami I WZD „S” Regionu Środkowo-Wschodniego. 13 VI 1981 msza św. z udziałem Lecha Wałęsy w zw. z jego pobytem w Świdniku (Wałęsa gościł na 2-godzinnym spotkaniu u proboszcza na plebanii). 11 VII 1981 pierwsza msza św. na terenie WSK z udziałem bp. lubelskiego pomocniczego Zygmunta Kamińskiego, który poświęcił pomnik upamiętniający lipcowy strajk 1980 oraz sztandar zakładowej „S”.

14 XII 1981 w hali nr 1 WSK msza św. dla strajkujących odprawiona przez proboszcza J. Hryniewicza; 15 XII 1981 kolejna msza św. w WSK odprawiona dla strajkujących przez wikarego ks. Andrzeja Domańskiego. 17 XII 1981, na drugi dzień po pacyfikacji, część działaczy „S”, którzy odmawiali powrotu do zakładu pracy, udała się w zwartej grupie do kościoła, gdzie proboszcz ks. Hryniewicz odprawił dla nich mszę św., namawiając do powrotu do pracy. 14 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 proboszcz ks. J. Hryniewicz (na prośbę przewodniczącego podziemnej TKZ „S”) zaapelował o zakończenie spacerów świdnickich w zw. z nasilaniem się represji wobec mieszkańców Świdnika. 1 V 1982 msza św. w intencji robotników. W VII 1982 msza św. w rocznicę strajków lipcowych 1980.

1982–1983 w oparciu o parafię rozwinięta akcja pomocy materialnej dla osób represjonowanych i ich rodzin.

1983–1988 przy kościele działał Klub Katolicki (zdominowany przez działaczy „S”), który stał się przykrywką dla wielu działań podziemnej „S”; organizowano m.in. cykle spotkań z aktorami bojkotującymi telewizję, film i teatr.

1983–1988 w ramach parafii „S” organizowała Pielgrzymki Ludzi Pracy na Jasną Górę, do kościoła św. Stanisława Kostki, a potem do grobu ks. Jerzego Popiełuszki na Żoliborzu w Warszawie, do sanktuarium w Wąwolnicy na Lubelszczyźnie, do sanktuarium w Piekarach Śląskich oraz do kościoła św. Brygidy w Gdańsku.

18 V 1986 odbyły się uroczystości poświęcenia Dzwonu Wolności ufundowanego z inicjatywy podziemnej „S”; aktu poświęcenia dokonał bp lubelski pomocniczy Ryszard Karpiński w obecności kilku tysięcy związkowców „S” z całego regionu zaproszonych jako „ojcowie chrzestni”.

8 VII 1990 w dolnym kościele odsłonięto tablicę upamiętniającą strajki lipcowe 1980 ufundowaną i wykonaną przez „S” WSK.

Marcin Dąbrowski

Opcje strony

do góry