Encyklopedia Solidarności Regionalny Komitet „Solidarności” (RKS) Małopolska - Hasła rzeczowe -

Regionalny Komitet „Solidarności” (RKS) Małopolska, pomimo wpadki i aresztowania 19 VIII 1983 w Pile przew. Regionalnej Komisji Wykonawczej (RKW) Małopolska, Władysława Hardka, oraz jego oświadczenia w DTV część jego współpracowników chciała kontynuować działalność tej struktury. Krytycznie do tego nastawieni byli członkowie struktur międzyzakładowych i dzielnicowych, którzy domagali się większej reprezentatywności i wpływu tychże komisji na strukturę regionalną.

28 X 1983 w trakcie spotkania, w którym uczestniczyli dotychczasowi działacze RKW Małopolska oraz przedstawiciele Tajnej Komisji Robotniczej Hutników (TKRH), Międzyzakładowego Komitetu „S” (MKS) Nowa Huta, Międzydzielnicowego Komitetu „S” Śródmieścia, Podgórza, Krowodrzy i Grzegórzek (MKS Kraków), Międzyzakładowego Komitetu „S” (MKS) Małopolski Południowo-Wschodniej (Bochnia, Brzesko, Dąbrowa Tarnowska, Dębica, Jasło, Nowy Sącz, Tarnów), Międzyzakładowego Komitetu „S” (MKS) Zakopane, Międzyzakładowego Komitetu „S” Myślenic, zdecydowano się na utworzenie nowej struktury o nazwie Regionalny Komitet „S” (RKS) Małopolska. Powołano Prezydium RKS Małopolska działające w zakresie upoważnień udzielonych przez Plenum RKS i przed tą strukturą odpowiedzialne. W skład Prezydium RKS Małopolska wchodziło po jednym reprezentancie: TKRH, MKS Nowa Huta, MKS Małopolski Południowo-Wschodniej oraz przedstawiciele RKS w strukturze krajowej. W skład Plenum wchodziło: dwóch przedstawicieli TKRH, MKS Nowa Huta, MKS Małopolski Południowo- wschodniej (z Tarnowa i Bochni) oraz po jednym reprezentancie MKS Nowy Sącz, MKS Zakopane, MKS Myślenice i po jednym przedstawicielu struktur międzyzakładowych krakowskich dzielnic: Grzegórzek, Krowodrzy, Podgórza i Śródmieścia. Początkowo RKS Małopolska nie posiadał przewodniczącego, jednak niemal od pocz. kluczową rolę odgrywał w tej strukturze Stefan Jurczak, który od XII 1983 był przedstawicielem Regionu Małopolskiego w TKK pod ps. Marek. W skład Prezydium i Plenum RKS Małopolska wchodzili również m.in. Jerzy Zdrada, Barbara Niemiec, Janusz Lupa, Tadeusz Syryjczyk (do 1984), Bolesław Kozłowski i Maciej Mach (przedstawiciele TKRH), Cezary Kuleszyński i Zbigniew Kubiak (przedstawiciele MKS Nowa Huta). Uzgodniono, iż nowe władze regionu określą z dotychczasowymi jednostkami RKW sposób ich dalszego funkcjonowania, który powinien zapewnić ciągłość ich pracy i wykorzystać dotychczasowy dorobek. Stwierdzono również, że ogniwa tworzące RKS Małopolska zachowają dotychczasową niezależność organizacyjną i finansową. W ramach zadań, jakie realizować miała nowa struktura regionalna, przewidziano: reprezentację stanowiska Regionu w strukturze krajowej (TKK) przez oddelegowanego reprezentanta, organizację współpracy ogniw związkowych w Regionie Małopolska, kontrolę i zarządzanie środkami finansowymi napływającymi do regionu, uzgadnianie i wydawanie dokumentów określających wspólne stanowisko władz regionalnych, tworzenie projektów programowych dla działalności ogniw związkowych wchodzących w skład RKS Małopolska.

Spośród 300 tytułów czasopism ukazujących się w Małopolsce ogłoszona została lista pism, które współpracowały z tą strukturą regionalną i były zobowiązane do drukowania dokumentów sygnowanych przez RKS Małopolska. Były to: „Aktualności Serwisu Informacyjnego RKS”, „Biuletyn Małopolski”, „Kronika Małopolska”, „Kurierek B” (Bochnia), „Podaj Dalej” (Tarnów), „Serwis Informacyjny RKS”, „Solidarność Podgórza, Łęgu, Wieliczki i Skawiny”, „Solidarność Zwycięży”, „Janosik” (Nowy Targ). W Krakowie okresowo nadawano audycje Radia „Solidarność” Małopolska, za którego działalność z ramienia RKS odpowiadał Jan Ciesielski. 1984 odnowiono kontakty i współpracę z francuskim związkiem zawodowym CFTC (tłum. Francuska Konfederacja Robotników Chrześcijańskich).

12 IX 1988 RKS Małopolska przeszedł do jawnej działalności, ujawniając skład personalny: Stefan Jurczak (przewodniczący), Jan Dziadoń (rzecznik prasowy), Zbigniew Chłap, Andrzej Dań- ko, Albin Janik, Cezary Kuleszyński, Janusz Lupa, Barbara Niemiec, Andrzej Olejnik, Tadeusz Piekarz, Jacek Smagowicz, Jerzy Uczkiewicz, Jerzy Zdrada. Pod koniec IX 1988 do składu RKS Małopolska dołączyli przedstawiciele Komitetu Organizacyjnego „S” KM HiL: Mieczysław Gil, Stanisław Handzlik, Maciej Mach, Stanisław Zięba oraz przedstawiciel służby zdrowia Janusz Kuty- ba. W RKS Małopolska stopniowo rejestrowano kolejne komitety organizacyjne i założycielskie. 28 I 1989 podczas pierwszego jawnego zebrania „S” Regionu Małopolska, które odbyło się w klasztorze oo. Dominikanów, wzięło udział 125 osób reprezentujących 56 struktur zakładowych. 8 III 1989 wyłoniono Prezydium RKS w składzie: Mieczysław Gil, Stefan Jurczak, Janusz Lupa, Andrzej Olejnik, Tadeusz Piekarz, Andrzej Szkaradek, Jerzy Uczkiewicz, Jerzy Zdrada, Stanisław Zięba. 17 IV 1989 w dniu ponownej rejestracji związku w skład RKS wchodziło 160 komitetów organizacyjnych i założycielskich, w tym: 104 w Krakowie, 13 w Zakopanem, 9 w Tarnowie, po 6 w Bochni i Nowym Sączu.

12-13 I 1990 w hali krakowskiego Hutnika odbyło się II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Walne Zebranie Delegatów „S” Regionu Małopolska, na którym wyłoniony został skład nowego Zarządu Regionu oraz wybrano na stanowisko przewodniczącego ZR Małopolska Stefana Jurczaka.

Andrzej Malik