Ośrodek Odosobnienia we Włocławku-Mielęcinie
Ośrodek Odosobnienia we Włocławku-Mielęcinie, funkcjonował 13 XII 1981 – 28 XII 1982 w Zakładzie Karnym we Włocławku-Mielęcinie; usytuowany w wydzielonej (skrajnej) części ZK, składającej się z pawilonu wcześniej przeznaczonego dla więźniów młodocianych i przylegającego do niego placu. Komendantem był naczelnik ZK płk Stanisław Tretyn, z-cą kpt. Longin Grochowski.
W ośrodku osadzono członków „S” i in. działaczy opozycji z woj. bydgoskiego, konińskiego, łódzkiego, płockiego, włocławskiego oraz Ziemi Kutnowskiej; m.in. Romana Bartoszcze, Marka Dolata, Mariana Nowickiego, Stanisława Janisza; internowano również kilku skazanych za przestępstwa kryminalne. Łączna liczba internowanych wyniosła 232 osoby, w tym 12 dwukrotnie; maksymalna pojemność ośrodka była wyznaczona na 208 osób; osiągnięty stan maksymalny to 190; stan osobowy na 13 XII 1981 – 147 osób; 17 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1982 – 91; 2 IV 1981 – 79; 21 VII 1982 – 39.
Internowani zostali osadzeni w celach o typowych więziennych standardach i kubaturze; panowało przeludnienie, ograniczano dostęp do kąpieli (awaria urządzeń grzewczych). Osadzeni domagali się zwiększenia długości i częstotliwości wizyt oraz poprawy jakości potraw; działała kantyna, w której mogli zakupić dodatkowe pożywienie za ograniczoną kwotę; mogli też otrzymywać paczki. Nie zgłaszano skarg na regulaminowo udzielane spacery, opiekę lekarską. Zezwalano na wykonywanie praktyk religijnych i posiadanie przedmiotów kultu; w ramach tzw. zajęć kulturalno-oświatowych umożliwiano w 2 świetlicach słuchanie audycji radiowych, oglądanie TV, lekturę prasy, grę w tenisa stołowego. Pocz. internowanym narzucano regulamin więzienny, a za jego nieprzestrzeganie stosowano kary; do końca VII 1982 orzeczono nagany wobec 5 internowanych, ograniczano spacery i zakazywano otrzymywania rzeczy osobistych.
15 I 1982 ośrodek odwiedził bp diecezji włocławskiej Jan Zaręba; w VII 1982 zorganizował akcję ustalenia pełnej listy internowanych. Kapelanem internowanych został ks. Wojciech Frątczak (kapelan ZK), który 25 XII 1981 odprawił pierwszą mszę w ośrodku; ponadto organizował rekolekcje, przekazywał wiadomości i grypsy, dokumentował twórczość internowanych; był za to wielokrotnie przesłuchiwany i zastraszany przez SB. Kościół katolicki przekazywał także duże ilości żywności, środków czystości oraz medykamentów, m.in. poprzez Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom w Bydgoszczy, Komisję Charytatywną Episkopatu/Oddział we Włocławku, Kurię Metropolitarną Warszawską, Kurię Diecezjalną w Płocku.
Do VII 1982 ośrodek był pięciokrotnie lustrowany przez sędziów penitencjarnych Sądu Wojewódzkiego we Włocławku oraz dwukrotnie przez wiceprokuratora Prokuratury Wojewódzkiej we Włocławku. W III 1982 odbyła się wizytacja dokonana przez delegację MCK; po interwencji delegacji zwolniono internowanego w stanie zagrożenia życia.
17 XII 1981 z inicjatywy M. Nowickiego powstała Rada Internowanych „S” Regionów Kutno, Płock, Łódź, Konin i Włocławek; zorganizowano wewnętrzną siatkę konspiracyjną, przekazującą m.in. informacje i wytyczne dot. zachowania wobec władz i Służby Więziennej, Obozową Pocztę Lotniczą Mielęcin (wydającą koperty i znaczki), wzajemną samopomoc, (przekazywano odzież i żywność potrzebującym; podopiecznym Domu Dziecka w Brzeziu oddano 25 kg odżywki dla dzieci). Tworzono pieśni i teksty patriotyczne, powstały np. utwory Ojcze Nasz Internowanych Zbigniewa Wirskiego z Płocka oraz Różaniec internowanych, odmawiany m.in. w Katedrze Włocławskiej w VIII 1982. Do 31 XII 1981 wydano ok. 10 n-rów pisma „Wiadomości Mielęcina”, redagowanego przez S. Janisza i internowanych z Płocka; publikowano bieżące informacje, opracowane na podst. radia, tv i prasy oraz z życia osadzonych; W. Naczas wydał kilka n-rów pisma satyrycznego „Śmierdziel Mielęciński”. Członkowie „S” z Konina redagowali dwa pisma: „Przegląd Koniński” (tytuł nawiązywał do oficjalnego pisma, którego redaktor Krzysztof Dobrecki był internowany w Mielęcinie) oraz „Azyl Internowany”, red. Wojciech Zaleski z Konina.
22 III 1982 podczas wizytacji MCK rozpoczął się protest głodowy 28 internowanych; domagano się zaprzestania szykan oraz uchylenia decyzji o internowaniu; niektórzy kontynuowali protest do 8 IV 1982. 13 V 1982 odbyła się manifestacja dla uczczenia ofiar stanu wojennego; odśpiewano patriotyczne pieśni. W X 1982 podjęto 5-dniowy strajk głodowy protestując przeciwko ustawie delegalizującej „S”.
Ochronę operacyjną i inwigilację internowanych zapewniała 25-osobowa Grupa Śledcza KW MO we Włocławku kierowana przez ppłk. Andrzeja Jędrzejczaka; funkcjonariusze przeprowadzali z internowanymi rozmowy zastraszające i usiłowali pozyskać ich do współpracy z SB.