Encyklopedia Solidarności listopad - 1982 -

Kalendarium listopad 1982

1

• W warszawskim mieszkaniu aktorki Ewy Dałkowskiej odbywa się pierwsza premiera Teatru Domowego – spektakl pt. Przywracanie porządku, oparty na tekstach poetyckich lat 80. i piosenkach Jana Krzysztofa Kelusa; prezentowany przed wprowadzeniem stanu wojennego w Teatrze Powszechnym, został później zdjęty z repertuaru. Teatr Domowy nawiązywał do tradycji patriotycznych koncertów słowno-muzycznych, organizowanych w mieszkaniach w czasie okupacji hitlerowskiej. Pomysłodawcami Teatru byli Ewa Dałkowska, Maciej Szary, Andrzej Piszczatowski oraz mąż Ewy Dałkowskiej – Tomasz Miernowski (producent filmowy).

• W miejscowości Domaszowice k. Nysy oblano farbą pomnik żołnierzy sowieckich.

2

• W Ścinawie w woj. legnickim, oblano farbą pomnik żołnierzy sowieckich.

4

• Sąd Wojewódzki w Warszawie rejestruje pierwszą nową organizację związkową – Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Stołecznego Przedsiębiorstwa Transportu Handlu Wewnętrznego.

• Grupa działaczy „Solidarności” przeprowadza akcję zagazowania Teatru Wielkiego, w wyniku czego odwołana zostaje próba sowieckiego Państwowego Akademickiego Zespołu Tańca Ludowego pod kierownictwem Igora Moisiejewa, którego występ miał uświetnić coroczną akademię ku czci Rewolucji Październikowej, z udziałem przywódców partii, rządu i zaproszonych towarzyszy sowieckich. Bezpośrednimi wykonawcami akcji byli Kazimierz Hałat i Marek Boszko. Na godzinę przed planowaną uroczystością w sali głównej, od tygodnia kontrolowanej przez SB, użyli oni dwóch granatów łzawiących UGŁ-200 oraz 3 fiolek akrylanu metylu, zdobytych wcześniej przez Huberta Kossowskiego i Kazimierza Hałata. Odwołanie prestiżowej akademii było kompromitacją reżimu. Członkami grupy organizującej akcję byli także: Teresa Krzyżanowska, Krzysztof Skomorowski, Zygmunt Staroń, Andrzej Czernicki, Paweł Wróbel i Wiesław Piątkowski. Wszyscy zostali aresztowani i po 9 miesiącach aresztu śledczego postawieni przed Wojskowym Sądem Garnizonowym w VIII 1983, następnie zwolnieni na mocy amnestii.

• W woj. gorzowskim wymalowano szubienice: w Międzyrzeczu na pomniku wojsk sowieckich, w Pszowie - na budynku Posterunku MO.

5

• W Legnicy oblano farbą pomnik marszałka sowieckiego Konstantego Rokossowskiego.

7

• Aresztowany zostaje przewodniczący RKS Dolny Śląsk i członek TKK Piotr Bednarz, jego miejsce zajmuje Józef Pinior.

8

• Spotkanie Prymasa Polski Józefa Glempa z gen. Wojciechem Jaruzelskim. Ustalono termin drugiej pielgrzymki Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. do Polski na czerwiec następnego roku oraz wezwano do utrzymania pokoju społecznego i normalnej pracy.

• Przewodniczący NSZZ „Solidarność” Lech Wałęsa, internowany w rządowym ośrodku wypoczynkowym w Arłamowie, pisze list do gen. Wojciecha Jaruzelskiego:

[…] wydaje mi się, że nadchodzi już czas wyjaśnienia niektórych spraw i działania w kierunku porozumienia. Trzeba było czasu, aby wielu zrozumiało, co można i na ile można. Proponuję spotkanie i poważne przedyskutowanie interesujących tematów, a rozwiązanie przy dobrej woli na pewno znajdziemy. Kapral Lech Wałęsa.

9

• W odpowiedzi na list Lecha Wałęsy - do Arłamowa przyjeżdża szef MSW gen. Czesław Kiszczak.

10

• Umiera Leonid Breżniew. Nowym sekretarzem generalnym KPZR zostaje Jurij Andropow, dotychczasowy szef KGB.

• Do 8-godzinnego strajku w rocznicę rejestracji „Solidarności”, do którego TKK wezwała 9 X, po delegalizacji „Solidarności”, dochodzi tylko w niewielu zakładach pracy. Odległy termin zapowiedzianego protestu władze wykorzystały do przeprowadzenia szeregu akcji prewencyjnych i zastraszenia załóg pracowniczych. Z komentarza „Tygodnika Mazowsze”: Po raz pierwszy jej [TKK] stanowisko nie uzyskało poparcia członków Związku. [...] Nie przegrał Związek, ale na pewno przegrała pewna koncepcja jego działania.

• Manifestacje uliczne w Krakowie, Nowej Hucie, Warszawie i Wrocławiu:

• Kraków – o godz. 17.00 ok. tysiąca demonstrantów zbiera się na pl. Matejki, tłum śpiewa Rotę i wznosi okrzyki. O godz. 17.30 grupa kilkuset studentów zbiera się na Rynku Głównym, skąd rusza ul. Grodzką, Powiślem i Alejami w kierunku miasteczka studenckiego, gdzie ok. 19.30 rozpoczynają się starcia z milicją. Na przystankach autobusowych rozrzucono kolczatki, na których zostały uszkodzone opony w 14 autobusach. Zomowcy używają środków chemicznych, granaty łzawiące wstrzeliwują przez okna do wnętrza akademików. Studenci bronią się kamieniami. Zajścia w miasteczku kończą się po 23.00.

• Nowa Huta – o godz. 14.00 zaczynają zbierać się pracownicy Huty im. Lenina. Pochód 150 najbardziej zdeterminowanych zwolenników „Solidarności” zostaje zatrzymany przez zomowców i żołnierzy Wojsk Nadwiślańskich MSW. W pobliżu osiedla Hutniczego, gdzie około 500 ludzi skanduje „Reżim precz, Solidarność”, „Polska to my”, dochodzi do starcia z ZOMO.

• Warszawa - manifestacja w okolicach gmachu Sądu Wojewódzkiego. Pobity podczas interwencji ZOMO 39-letni Stanisław Królik umiera 16 XI.

• Wrocław – od godz. 15.00 starcia z ZOMO na Rynku, na ul. Grabiszyńskiej i w rejonie mostu Grunwaldzkiego, gdzie stają barykady, bronione za pomocą butelek z benzyną. Walki wygasają po godz. 22.30. Zatrzymanych zostaje 245 osób.

• Rektor Uniwersytetu Warszawskiego prof. Kazimierz Albin Dobrowolski zawiesza z powodu strajku zajęcia na Wydziale Psychologii UW. 10 i 11 XI w Warszawie zatrzymano 60 studentów.

• W Domu Nauki i Kultury Radzieckiej w Warszawie podczas projekcji filmu rozsypano silnie cuchnącą substancję chemiczną.

• W Dorohusku oblano farbą pomnik poświęcony braterstwu broni żołnierzy I Armii Wojska Polskiego i Armii Sowieckiej.

• W Bielsku Podlaskim obrzucono butelkami z benzyną budynek Komitetu Miejskiego PZPR.

• W Żyrardowie oblano farbą tablicę ku czci żołnierzy sowieckich.

11

• W całym kraju w ramach niezależnych obchodów 64. rocznicy niepodległości, odbywają się uroczyste msze św., demonstracje i składanie kwiatów, m.in. w Gdańsku, Krakowie, Nowej Hucie, Warszawie oraz we Wrocławiu.

• W Gdańsku obrzucono kamieniami budynek konsulatu ZSRS. Następnego dnia akcję powtórzono, ponadto obrzucając kamieniami siedzibę sowieckich linii lotniczych Aerofłot.

• Porozumienie Solidarność Walcząca zmienia nazwę na Solidarność Walcząca.

12

• Lech Wałęsa zostaje zwolniony z internowania.

15

• Lech Wałęsa organizuje w swoim mieszkaniu konferencję prasową, podczas której stwierdza m.in.: [...] Wyszedłem na wolność ku zaskoczeniu mojemu. Co będę i jak będę robił, muszę się poważnie zastanowić. Oczywiście nie odstąpię od ducha porozumień sierpniowych [...].

• W Zakładach Górniczych Konrad podpalono pomieszczenia zajmowane przez Komitet Zakładowy PZPR.

18/19

• W Andrychowie oblano farbą tablicę ku czci funkcjonariuszy MO i UB poległych w walce z niepodległościowym podziemiem.

20

• W Łowiczu podpalono drzwi mieszkania zajmowanego przez żołnierza sowieckiego.

22

• TKK odwołuje grudniowe akcje protestacyjne:

[...] Zwolnienie Lecha Wałęsy, wyznaczenie terminu przyjazdu Jana Pawła II do Polski, zapowiedź zniesienia stanu wojennego – wszystko to stwarza zupełnie nową sytuację polityczną. Pozwala ona mieć nadzieje przynajmniej na swego rodzaju zawieszenie broni między władzą a społeczeństwem. W tej sytuacji zdecydowaliśmy się odwołać – zapowiedziane w oświadczeniu z 20 X – grudniowe akcje protestacyjne [...].

• W Rabce zniszczono pomnik żołnierzy sowieckich.

25

• Sąd Wojewódzki we Wrocławiu pod przewodnictwem sędziego Bogusława Włoczewskiego skazuje Władysława Frasyniuka na 6 lat więzienia za to, że: [...] jako przewodniczący byłego Zarządu Regionu Dolny Śląsk NSZZ „S” oraz członek byłego Prezydium Krajowej Komisji tego związku kontynuował działalność poprzez utworzony i kierowany przez siebie nielegalny Regionalny Komitet Strajkowy, w ramach którego organizował i kierował strajkami oraz akcjami protestacyjnymi na terenie Dolnego Śląska, organizował uliczne akcje protestacyjne i manifestacje, kierował działalnością konspiracyjną struktur związkowych, zajmujących się sporządzaniem i kolportowaniem nielegalnych pism, ulotek i wydawnictw oraz emitowaniem nielegalnych audycji radiowych, a ponadto w ramach tak zwanej Tymczasowej Komisji Koordynacji NSZZ „S” brał udział w kierowaniu nielegalną działalnością związkową oraz organizowaniu akcji protestacyjnych na terenie kraju. […].

26

• Na 3 lata więzienia skazany zostaje obywatel belgijski Roger Noël, który latem 1982 r. dostarczył do Polski nadajniki dla Radia Solidarność.