Encyklopedia Solidarności październik - 1982 -

Kalendarium październik 1982

5

• We Wrocławiu zostaje aresztowany ukrywający się od 13 XII 1981 przewodniczący Regionalnego Komitetu Strajkowego Dolny Śląsk i członek TKK Władysław Frasyniuk. Na jego miejsce do TKK dołącza Piotr Bednarz.

6

• W Białymstoku o godz. 19.00 rozbrojono funkcjonariusza Komendy Wojewódzkiej MO – zabrano mu pistolet wraz z amunicją i miotacz gazowy.

8

• Sejm uchwala – przy 12 głosach sprzeciwu i 10 wstrzymujących się – Ustawę o związkach zawodowych i organizacjach rolników. Przeciwko głosowali: Danuta Symonides, Maria Budzanowska, Hanna Suchocka, Jan Jankowski, Halina Minkiewicz-Latecka (SD), Janusz Zabłocki, Zbigniew Zieliński, Rudolf Buchała (Polski Związek Katolicko-Społeczny), Anna Pławska, Edmund Osmańczyk, Ryszard Reiff, Jan Szczepański (bezpartyjni). Wstrzymali się: Jadwiga Giżycka, Szczepan Styranowski, Zbigniew Kłodecki (SD), Witold Zakrzewski, Ryszard Rohr, Halina Kośniewska (bezpartyjni), Jadwiga Banasiak, Genowefa Rejman, Władysław Kupiec, Ignacy Wal (ZSL). Wszystkie związki istniejące przed 13 XII1981, w tym „Solidarność”, zostają rozwiązane, a rolnikom indywidualnym w ogóle nie przyznaje się prawa do zrzeszania się w związki zawodowe. (W oparciu o art. 54 ustawy rząd przekaże majątek „Solidarności” reżimowym związkom zawodowym.) W Gdańsku dochodzi do demonstracji ulicznych.

• Sąd Wojewódzki w Warszawie skazajue: Roberta Leszeka Moczulskiego na 7 lat więzienia, Romualda Szeremietiewa i Tadeusza Stańskiego na 5 lat, Tadeusza Jandziszaka na 2 lata w zawieszeniu na 5 lat; za to że [...] w latach 1979 – 1980, […] w Polsce i za granicą w celu osłabienia mocy obronnej, zerwania jedności sojuszniczej z ZSRR oraz obalenia przemocą określonego w Konstytucji z dnia 22 lipca 1952 ustroju PRL działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami objętymi osobnymi postępowaniami podjęli czynności przygotowawcze tworząc nielegalny związek pod nazwą KPN finansowany, wspierany i inspirowany przez wrogie PRL-owi zagraniczne ośrodki dywersji politycznej oraz realizując program tego związku […].

9

• Z Oświadczenia TKK:

[…] Rozwiązanie wszystkich związków zawodowych, akt bez precedensu w dziejach cywilizowanych społeczeństw, jest przyznaniem się przez WRON do klęski. Nie udało się rozbić ruchu związkowego, niepowodzeniem zakończyły się próby skorumpowania liczących się przywódców związkowych [...]
NSZZ „S” może być rozwiązany jedynie na mocy decyzji swych członków. Związek nasz istnieje i nadal będzie działać na rzecz Samorządnej Rzeczpospolitej.
TKK NSZZ „S” apeluje do członków Związku, do wszystkich ludzi pracy, do wszystkich związków zawodowych o powszechny bojkot fasadowych związków zawodowych [...] 10 listopada – druga rocznica rejestracji NSZZ „S” – niech stanie się dniem protestu [...]
10 listopada ogłaszamy czterogodzinny strajk protestacyjny począwszy od godz. 10.00. Strajk musi być przygotowany bez ujawniania przywódców [...] Przebieg protestu wyznaczy dalszą strategię związku [...].

• Prezydent USA Ronald Reagan rozszerza zakres sankcji ekonomicznych wobec Polski, cofając PRL klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu z USA.

10

• Oświadczenie Komitetu Oporu Społecznego w sprawie delegalizacji „Solidarności”:

[…] Sejm przyjął nową ustawę o związkach zawodowych, delegalizującą wszystkie istniejące, w tym NSZZ „S”. Jest to decyzja bezprawna, gdyż narusza art. 8 ust. 1 Konstytucji PRL oraz ratyfikowane przez PRL Międzynarodowe Pakty Praw i Konwencję 87 MOP. Jest to zarazem decyzja śmieszna, bo w ten sposób uzurpatorska władza rości sobie prawo do unieważnienia decyzji dziesięciu milionów Polaków [...].

• We Wrocławiu powstaje Młodzieżowy Ruch Oporu Młodzieżowy Ruch Oporu Młodzieżowy Ruch Oporu, struktura podziemna powołana po 13 XII 1981 w Gorzowie Wlkp. przez kilku uczniów szkół średnich (wcześniej w Związku Młodzieży Antykomunistycznej). Celem organizacji miała być „walka m.in. o przywrócenie praw jawnego działania dla «S» oraz uwolnienie internowanych i więzionych za przekonania”. Pierwsze akcje plakatowo-ulotkowe przeprowadzono jeszcze w XII 1981. W I 1982 podczas spotkania najaktywniejszych członków ustalono kierunki działania i wybrano Zarząd w składzie: Marek Rusakiewicz – przewodniczący, Stefan Bohusz – z-ca przewodniczącego, odpowiedzialny także za druk i archiwum, Grzegorz Bieroń – skarbnik, Krzysztof Sobolewski; nie ustalono nazwy organizacji, pojawiła się ona 30 VIII 1982; czołowymi działaczami w tym czasie byli również: Roman Bosiacki, Jarosław Furtan, Piotr Niewiarowski, Artur Orzechowski, bracia Ryszard i Olgierd Popielowie. W III 1982 nawiązano kontakt z grupami podziemnej „S”: Eljot i JAH, zajmującymi się głównie produkcją ulotek, jednak obie szybko zostały rozbite: pod koniec III 1982 grupa JAH, na początku IV 1982 grupa Eljot. Po utworzeniu w VI 1982 RKW „S” Regionu Gorzów Wlkp. nawiązano z nią kontakt. Pod koniec VIII 1982 przeprowadzono pierwszą dużą akcję: rozrzucenie ulotek wzywających do udziału w uroczystościach 2. rocznicy Porozumień Sierpniowych; 31 VIII 1982 w Gorzowie Wlkp. miały miejsce największe w historii miasta wystąpienia społeczne, w trakcie których doszło do walk ulicznych. W X 1982 odbyło się spotkanie MRO z RKW, na którym omówiono zasady współpracy: młodzież miała pomagać w akcjach ulotkowych, RKW udzielić pomocy MRO w stworzeniu własnej drukarni. W połowie X 1982 RKW przekazała MRO materiały poligraficzne, dzięki czemu pod koniec X 1982 ukazał się 1. i jedyny nr pisma MRO „Iskra”; za kolportaż pisma w Zespole Szkół Elektrycznych 4 XI 1982 aresztowano Dariusza Osińskiego (ucznia IV klasy Liceum ZSE), 5 XI 1982 zatrzymano Pawła Cichonia (ucznia II klasy zawodowej ZSE), Jarosława Jaśkiela (ucznia IV klasy LZSE), M. Rusakiewicza (ucznia IV klasy II LO), Waldemara Rusakiewicza (ucznia III klasy LZSE); 6 XI 1982 podczas próby zatrzymania braci Krzysztofa i Marka Sobolewskich K. Sobolewski zdołał uciec funkcjonariuszom SB, których zamknął we własnym mieszkaniu; M. Sobolewskiego i innych (m.in. Krzysztofa Baraniaka, Roberta Kukuckiego, Piotra Niewiarowskiego, Mariusza Skibińskiego) umieszczono w Izbie Dziecka; zatrzymano i aresztowano wówczas ponad 20 osób. K. Sobolewski ukrywał się do VI 1983 (w tym czasie drukarz pisma „Feniks”). 28 XII 1982 przed Sądem dla Nieletnich rozpoczął się proces najmłodszych członków MRO; K. Baraniak, R. Kukucki, P. Niewiarowski, M. Skibiński, M. Sobolewski zostali skazani na 2 lata domu poprawczego w zawieszeniu na 2 lata; Tomasz Bicki, Zbigniew Bierka, P. Cichoń otrzymali nadzór kuratora; 7 II 1983 rozpoczął się tzw. drugi proces MRO – starszych działaczy organizacji: 9 II 1983 sąd skazał: M. Rusakiewicza na 2 lata więzienia, G. Bieronia (ucznia IV klasy LO), J. Furtana (ucznia IV klasy LO), S. Bohusza (ucznia III klasy ZSZ) na 1 rok, A. Orzechowskiego (ucznia III klasy ZSZ), O. Popiela (ucznia III klasy Technikum Budowlanego), R. Popiela (ucznia III klasy TB), R. Bosiackiego (ucznia IV klasy TB) na 6 mies., wszystkich z zawieszeniem na 2 lata, z jednoczesnym nadzorem kuratora sądowego; postępowanie przeciwko W. Rusakiewiczowi warunkowo umorzono, wyznaczając 1 rok okresu próby. Proces zakończył działalność MRO w Gorzowie Wlkp., jednak już w IV 1983 na bazie rozbitego MRO powstał Ruch Młodzieży Niezależnej. „Solidarność”, który w 1985 r. przyłączy się do Solidarności Walczącej.

11-12

• W godzinach rannych w Stoczni Gdańskiej im. Lenina rozpoczyna się strajk, do którego przyłączają się niektóre zakłady Trójmiasta (Gdańska Stocznia Remontowa, niektóre wydziały Portu Gdańskiego, Stoczni Północnej, Hydrosteru i Stoczni Gdyńskiej). Po godz. 14.00 pod pomnikiem Ofiar Grudnia ‘70 rozpoczyna się demonstracja. Po godz. 16.00 odziały ZOMO atakują demonstrantów. Starcia z milicją trwają 2 dni. Obrzucono kamieniami budynek konsulatu sowieckiego i budynek przedstawicielstwa Aerofłotu. 12 X w czasie ulicznych protestów zostaje śmiertelnie ranny 32-letni spawacz Wydziału K-2 Stoczni Gdańskiej Wacław Kamiński; najpierw trafiony petardą w głowę, następnie w trakcie przewożenia do szpitala pobity przez funkcjonariuszy ZOMO, umiera w szpitalu 28 XI. Rannych zostaje 15 milicjantów. Do aresztu trafia 268 osób.

12

• Rada Państwa podejmuje uchwałę w sprawie zasad tworzenia organizacji związkowych. Dokument stwierdza m.in.: Nazwa nowo powstającego związku powinna zawierać wyłącznie wyrazy „Związek zawodowy pracowników...” i dalej nazwę danego zakładu pracy. [...] Nazwa związku może również zawierać wyrazy „samorządny”, „niezależny”.

• Stocznia Gdańska zostaje opanowana przez ZOMO, decyzją Komitetu Obrony Kraju staje się zakładem zmilitaryzowanym.

• Strajki wybuchają we wrocławskich zakładach: Dolmel, Fadroma, Hydral i Polar.

• W Lubinie zdetonowano ładunek wybuchowy pod drzwiami mieszkania komendanta placówki ORMO.

13

• Dąbrowa Górnicza – ok. godz. 4.45 podczas zawieszania flagi z napisem „Solidarność” na linii wysokiego napięcia ginie Włodzimierz Jagodziński, pracownik Huty Katowice, działacz podziemnej „Solidarności”. Wcześniej kilkakrotnie udało mu się zawiesić flagę Związku na trasie prowadzącej do głównej bramy Huty.

• Nowa Huta – o godz. 14.30 spod bramy Kombinatu rusza w kierunku pl. Centralnego 3 tys. ludzi skandujących m.in.: „Solidarność”, „Wypuścić Lecha”, „Niech żyje Reagan”. W pobliżu Technikum Mechanicznego tłum zostaje rozproszony przez armatki wodne oraz strzelających granatami łzawiącymi zomowców, ale tylko na chwilę. Ok. 16.00 rozpoczynają się zaciekłe walki wokół pomnika Lenina. Zdesperowany tłum uzbrojony w kamienie, butelki i proce walczy o każdy metr placu bronionego przez pododdziały ZOMO. Po godz. 18.00 ginie 20-letni Bogdan Włosik zastrzelony przez funkcjonariusza SB kpt. Andrzeja Augustyna. Milicja zatrzymuje 153 osoby.

• Wrocław – do stłumienia demonstracji, które ogarnęły miasto, władze mobilizują ponad 2 tys. milicjantów ściągniętych z Kalisza, Opola i Częstochowy. Starcia z ZOMO i ROMO trwają do godz. 21.00, w niektórych miejscach do północy. Zatrzymanych zostaje 241 osób.

• W Lubinie podrzucono ładunek wybuchowy pod drzwiami mieszkania członka ORMO.

• W Legnicy strajkowano w Zakładach Mechanicznych Legmet.

19

• W Głogowie wybucha ładunek podłożony pod budynek kasyna Przedsiębiorstwa Gastronomiczno-Handlowego Konsumy, zaopatrującego w deficytowe artykuły funkcjonariuszy PZPR, MO i SB, zawodowych żołnierzy LWP oraz wybranych urzędników administracji państwowej.

20

• TKK podejmuje decyzję o przystąpieniu na wiosnę 1983 r. do strajku generalnego:

[...] Ani wysunięty przez Kościół program ugody społecznej, ani wielokrotnie ponawiane przez TKK propozycje rozmów, ani powszechnie manifestowany opór społeczeństwa nie zdołały skłonić władzy do porozumienia. Reżim jest głuchy na głos narodu. Chce rządzić przez nikogo nie kontrolowany. Samowolnymi, nieudolnymi decyzjami rujnuje gospodarkę i pcha Polskę do upadku.
Ponieważ tymczasowe naciski nie wystarczyły, aby zawrócić władze z drogi wiodącej do katastrofy, musimy sięgnąć po środek ostateczny – strajk generalny. Decyzję tę podejmujemy po dziesięciu miesiącach, które pokazały siłę społecznego oporu, nauczyły organizacji walki, zostały wykorzystane do budowy zrębów społeczeństwa podziemnego [...]
Nadal walczymy o nasze cele:
– o uwolnienie internowanych, aresztowanych i skazanych za działalność społeczną i polityczną, o przywrócenie do pracy represyjnie zwolnionych, o gwarancje bezpieczeństwa dla ukrywających się i działających po 13 XII za granicą,
– o pełne prawa związkowe dla NSZZ „S”,
– o reformy nakreślone w programie przyjętym na I Krajowym Zjeździe „S”, o Samorządną Rzeczpospolitą.

22

• W Lubinie obrzucono kamieniami radiowóz MO.

23

• Prasa publikuje „wzorcowy” statut nowego związku zawodowego.

• W Knurowie w pow. gliwickim oblano farbą pomnik żołnierzy sowieckich.

26

• Sejm uchwala ustawę o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy, wprowadzającą m.in. formy pracy przymusowej.

28

• W Krakowie powstaje Regionalny Komitet „Solidarność” Małopolska.

• W wielu miastach organizowane są Dni lub Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej "Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej", imprezy o charakterze religijno-kulturalnym organizowane przez duchowieństwo katolickie i laikat od połowy lat 70. Oficjalny I TKCh odbył się 20-27 IV 1975 w kościele akademickim św. Anny w Warszawie. W koncepcji TKCh zarysowały się dwa nurty. Pierwszy, reprezentowany przez ks. Tadeusza Uszyńskiego, proponował wizję kultury opartej o ruch parafialny, amatorski i studencki. Drugi, ks. Wiesława Niewęgłowskiego, zakładał działania kulturalne w obrębie Kościoła, w które należało włączać zawodowych twórców zainteresowanych taką formą współpracy. Oba nurty funkcjonowały w pierwszym dziesięcioleciu TKCh. Od IV 1975 w kościołach warszawskich, głównie dzięki wsparciu bp. Władysława Miziołka, następnie całego kraju, organizowano coroczne TKCh, które – mimo bojkotu przez państwowe środki przekazu – zyskiwały na popularności. Pod koniec lat 70. TKCh rozpowszechniły się zarówno w dużych miastach, jak i mniejszych ośrodkach, m.in. dzięki istotnemu wsparciu ordynariuszy diecezji. W trakcie TKCh odbywały się: odczyty, projekcje filmów, wystawy nie tylko sztuki sakralnej, imprezy muzyczne, teatralne, koncerty piosenki religijnej i pieśni zaangażowanej. Zapraszano różnych twórców: pisarzy, muzyków, rzeźbiarzy, malarzy, fotografików, hafciarzy (szaty liturgiczne, gobeliny) i in. Tygodnie nie tylko umożliwiały nawiązywanie dialogu pomiędzy twórcami (niektórzy z nich byli oddaleni od Kościoła albo mu niechętni) a duchowieństwem, były także forum wymiany myśli niezależnej. Wolne od ingerencji państwowej cenzury propagowały wartości kultury chrześcijańskiej i powszechnej. TKCh stały się częścią aktywności środowisk skupionych w Duszpasterstwach Środowisk Twórczych. przy aktywnym udziale licznych przedstawicieli środowisk twórczych.

29

• Popełnia samobójstwo zaszczuty przez SB działacz „Solidarności”, przewodniczący Komisji Zakładowej w Jeleniogórskich Zakładach Narzędziowych, Kazimierz Majewski, lat 46.

• W holu Teatru Syrena przy ul. Litewskiej w Warszawie rozlano cuchnącą substancję chemiczną, na skutek czego placówka zostaje zamknięta. Teatr uważany był za kolaborujący z reżimem gen. Wojciecha Jaruzelskiego – artyści teatru łamali ogłoszony przez środowisko aktorskie bojkot środków masowego przekazu.

30

• W Polkowicach podłożono ładunek wybuchowy pod budynkiem Komisariatu MO.

• W Lubinie podpalono drzwi mieszkania działacza Komitetu Miejskiego PZPR.

• W Brodnicy uszkodzono pomnik żołnierzy sowieckich. Akcję powtórzono następnego dnia.

• W Łyszkowicach w woj. skierniewickim wybito szyby w budynku Komitetu Gminnego PZPR.

31

• W Legnicy podłożono ładunek wybuchowy pod budynek Komitetu Wojewódzkiego PZPR.