Encyklopedia Solidarności kwiecień - 1983 -

Kalendarium kwiecień 1983

10

• Polish Defender Force, organizacja utworzona w Nowym Jorku w celu obrony polskich działaczy opozycyjnych, zamieszcza w „New York Times” apel o uwolnienie więźniów politycznych w PRL, podpisany przez 27 znanych osobistości ze świata nauki i sztuki.

14

• Lech Wałęsa otrzymuje tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Harvarda. Redakcje szwedzkiej „Dagens Nyheter” i duńskiej „Politiken” przyznały Przewodniczącemu NSZZ „Solidarność” nagrodę 50 tys. koron za walkę o prawo do życia w wolności i prawdzie. L. Wałęsa przekazuje tę sumę na cele obrony praw człowieka w Polsce.

15

• Z rzeki zostają wyłowione zwłoki 21-letniego Bogusława Podborączyńskiego, działacza podziemnej „Solidarności” z Nysy, zaginionego 14 III.

16

• Uroczysta msza św. z okazji rocznicy powstania w getcie warszawskim w kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu, odprawiana przez ks. Jerzego Popiełuszkę. Po mszy Jan Józef Lipski mówi o nowych aspektach powstania w getcie.

17

• W wypadku samochodowym ciężko ranny zostaje ks. Stanisław Kowalczyk - o. Honoriusz, dominikanin, duszpasterz akademicki z Poznania. Umiera 8 V. Okoliczności wypadku wskazują na SB jako sprawców zamachu.

• Nieoficjalne obchody 40. rocznicy powstania w getcie z udziałem ok. 1100 osób. Przemawia Janusz Onyszkiewicz, który zostaje potem zatrzymany. Dostęp do pomnika i Umschlagplatzu blokują gęste kordony MO. Lech Wałęsa zostaje zatrzymany w drodze na uroczystość i osadzony w komisariacie w Olsztynie.

20

• Podczas środowej audiencji Jan Paweł II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. apeluje do młodzieży polskiej, by nie myślała o emigracji: Pani Jasnogórska! Zachowaj te młode umysły i mocne ręce dla wielkiej sprawy wspólnej, której na imię Polska.

21

• TKK NSZZ „Solidarność” na wniosek Zespołu ds. Kultury po raz pierwszy przyznaje Nagrody Kulturalne „Solidarności” za lata 1981/1982. Mają one charakter wyróżnień honorowych. Otrzymują je: Ryszard Bugajski – za reżyserię filmu Przesłuchanie, Jerzy Jarocki – za reżyserię spektaklu Mord w katedrze, Krzysztof Kieślowski – za reżyserię filmu Przypadek, Marek Nowakowski – za tom opowiadań Raport o stanie wojennym, Andrzej Piekutowski – za film Chłopi ‘81, Jan Polkowski – za twórczość poetycką, Janusz Zaorski – za reżyserię filmu Matka Królów, Zbigniew Zapasiewicz – za rolę Łunina, anonimowy autor piosenki „Idą pancry na Wujek”, Lech Bądkowski – za twórczość literacką i publicystyczną oraz za redagowanie tygodnika „Samorządność”, Ryszard Bugajski, Tomasz Jastrun – za twórczość poetycką w okresie stanu wojennego, Jan Krzysztof Kelus – za piosenki z ostatnich lat, Andrzej Szczepkowski – za rolę w sztuce Ambasador S. Mrożka, Teatr Ósmego Dnia – za spektakl Mandelsztam.

23

• Aresztowany zostaje Józef Pinior, przewodniczący dolnośląskiego RKS i członek TKK. Solidarność Walcząca nie dopuszcza do objęcia funkcji przez wyznaczonego przez J. Piniora następcę, podejrzewanego o kontakty z SB. Nowym przewodniczącym RKS zostaje Marek Muszyński, któremu SW udziela wsparcia w odbudowie osłabionych aresztowaniami struktur RKS przez jego nowego szefa, Marka Muszyńskiego.

• W Gorzowie Wielkopolskim powstaje podziemna organizacja Ruch Młodzieży Niezależnej. Założycielami są Marek Rusakiewicz i ukrywający się Krzysztof Sobolewski.

26

• Z listu załogi gdańskiego Elmoru do Rady Państwa:

[…] Nie znamy się na wyższej polityce i nie rozumiemy, jakie ważne względy państwowe wymagają krzywdy człowieka, i to powszechnie znanego z uczciwości. „Solidarność” została zdelegalizowana, ale nikt nie zdjął z nas moralnego obowiązku obrony naszego kolegi [...]. Wobec dalszego przetrzymywania w areszcie takich ludzi jak Andrzej Gwiazda deklaracje o zgodzie narodowej okażą się gazetowym frazesem. […]

• Andrzej Gwiazda został internowany 13 XII 1981; decyzją Naczelnej Prokuratury Wojskowej 23 XII 1982 został aresztowany i oskarżony o próbę obalenia ustroju państwa.

29-30

• SB, podszywając się pod Radio Solidarność, wzywa do odwołania manifestacji 1-majowych:

[...] Wiemy o przygotowaniach ZOMO i wydanych rozkazach, wiemy, do czego są zdolni i jakie skutki może pociągnąć za sobą szarża tych, którzy mienią się stróżami porządku publicznego. Nie chcemy ofiar w przededniu wizyty Papieża – Polaka. W tej sprawie Komitet Organizacyjny Obchodów 1 Maja NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze podjął decyzję o zmianie formy naszego protestu.[…]

30

• Radio Solidarność Świdnik, którego pomysłodawcą i szefem jest ślusarz z WSK Świdnik - Henryk Gontarz, nadaje pierwszą audycję. Radio będzie pracowało przez 5 lat (do 1988) i nada 43 audycje; od 14 II 1984 na ścieżce fonii TVP, z mocą 62 W.