Kalendarium sierpień 1984
17
- Z oświadczenia TKK w 4. rocznicę Sierpnia ‘80:
[…] Dziś, po wyjściu z więzień większości naszych kolegów, podstawowym celem Związku jest wywalczenie prawa do jego jawnej działalności. [...] Pluralizm związkowy, umożliwiający jawne działanie „Solidarności” jest warunkiem wydźwignięcia Polski z kryzysu. Dlatego stwierdzamy raz jeszcze – fakt istnienia „Solidarności” nie może być przedmiotem żadnych negocjacji. „Solidarność” jest własnością całego społeczeństwa i ono będzie decydować o jej istnieniu. Od nas samych, od tego, co potrafimy zbudować i wywalczyć, zależy, czym będzie „Solidarność” w przyszłości.[…]
- Podpisali: Zbigniew Bujak (Region Mazowsze), Bogdan Borusewicz (Region Gdańsk), Tadeusz Jedynak (Region Śląsko-Dąbrowski), Marek Muszyński (Region Dolny Śląsk), Eugeniusz Szumiejko (członek Prezydium KK). W posiedzeniu brali udział przedstawiciele regionów Małopolski, Bydgoszczy i Torunia.
21
- Msza dziękczynna w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie gromadzi ok. 10 tys. ludzi. W homilii padają słowa apelu o prawdę jako postawę zaufania rządzących i rządzonych. Przy owacjach tłumu Anna Walentynowicz, Seweryn Jaworski, Jacek Kuroń, Adam Michnik, Andrzej Rozpłochowski, Romuald Szeremietiew, Leszek Moczulski, Marian Jurczyk, Józef Teliga, Zbigniew Romaszewski, T. Rzeszotko, Maciej Bednarkiewicz, Władysław Siła-Nowicki i inni przechodzą na plebanię, wznosząc palce w znaku „V”. Zgromadzeni śpiewają Rotę. Rozrzucane są ulotki zapowiadające walkę o uwolnienie pozostałych więźniów politycznych.
30
- W Częstochowie spotykają się uczestnicy II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Pielgrzymki Duszpasterstwa Ludzi Pracy. Przybyli przedstawiciele „Solidarności” ze wszystkich zakątków Polski, m.in.: członkowie TKK NSZZ „Solidarność”, Lech Wałęsa, Henryk Wujec, Zbigniew Romaszewski, Andrzej Rozpłochowski, Jan Rulewski, Marian Jurczyk, Seweryn Jaworski, Andrzej Gwiazda, Grzegorz Palka, Andrzej Słowik, Jerzy Kropiwnicki. Ze względu na religijny charakter uroczystości przywódcy ludzi pracy nie zabierają głosu. Podczas mszy św. i drogi krzyżowej modlono się do Matki Bożej w intencji Ojczyzny, aby pomogła Ona zwyciężyć w walce o uczynienie Polski krajem suwerennym, samorządnym i praworządnym. Mszę św. koncelebruje 40 księży (w tym księża: Jerzy Popiełuszko, Henryk Jankowski, Mieczysław Nowak). Uczestniczą delegacje zakładów pracy, m.in. z Huty im. Lenina, WSK Świdnik, stoczniowców z Gdańska, Gdyni i Szczecina, górników z Gliwic, z Warszawy – pracowników Huty Warszawa, FSO, Polkoloru i Zakładów Mechanicznych Ursus.
31
- W kolejną rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych nie ma wielkich manifestacji. Do demonstracji ulicznej wzywa tylko wrocławski RKS, ale i tam nie udaje się utworzyć dużego pochodu. Za zakłócanie spokoju publicznego, tzn. za próbę złożenia kwiatów pod tablicą pamiątkową „Solidarności”, Sąd we Wrocławiu skazuje w trybie przyśpieszonym Władysława Frasyniuka i Józefa Piniora na kary 2 miesięcy aresztu. W całej Polsce zatrzymano i ukarano przed Kolegiami ds. Wykroczeń 154 osoby, które wzięły udział w ulicznych manifestacjach.
- Rocznicowe uroczystości odbywają się w Bydgoszczy, Częstochowie, Krakowie, Łodzi, Nowej Hucie, Płocku, Piotrkowie Trybunalskim, Sopocie i Warszawie. W Sopocie w kościele św. Michała po prezentacji III Symfonii Witolda Lutosławskiego odbyło się spotkanie z kompozytorem. W Gdańsku w kościele oo. Dominikanów występują Stefania Wojtowicz i Halina Mikołajska, w budującym się kościele na Zaspie Piotr Szczepanik interpretuje pieśni powstań narodowych w koncercie dedykowanym gdańskim stoczniowcom; młodzi artyści prezentują muzykę inspirowaną poezją Zbigniewa Herberta i Ryszarda Krynickiego, Z. Herbert, który przyjechał na uroczystości, powitany został wielką owacją. Czynny udział w obchodach wzięli prezesi zdelegalizowanych związków twórczych: Stefan Bratkowski (SDP), Jerzy Puciata (ZPAP), Andrzej Szczypiorski (ZASP). Największy koncert rocznicowy prowadzi Jacek Fedorowicz w kościele oo. Dominikanów. Owacyjnie przywitano Adama Michnika i Janusza Onyszkiewicza, we wszystkich koncertach uczestniczy Lech Wałęsa oblegany przez reporterów i TV. Na zakończenie następuje odczytanie 21 postulatów z Sierpnia ‘80 – są one także elementem olbrzymiego krzyża namalowanego przez J. Puciatę.
- Lech Wałęsa w 4. rocznicę Porozumień:
[...] Jest rzeczą niedopuszczalną próbować rządzić bez uwzględniania naszej woli dążenia do podmiotowości i demokracji. [...] Dalsze ignorowanie woli narodu grozi konfliktem, którego tragicznych skutków nie jesteśmy w stanie sobie uzmysłowić. Jest wreszcie polityczną głupotą wiara w możliwość przezwyciężenia głębokiego, opanowującego wszystkie dziedziny życia społecznego, kryzysu – bez poderwania do tego całego narodu. Opanowanie bowiem kryzysu, którego jesteśmy świadkami, wymaga ciężkiej, ale mądrze kierowanej pracy, dużych wyrzeczeń i nade wszystko – jasnej perspektywy. Żaden z tych warunków nie może być spełniony w państwie, w którym obywatela traktuje się jako jednostkę siły roboczej, jego zarobki – jako groźbę równowagi budżetowej, jego ambicje i nadzieje – jako zagrożenie ideologiczne – i wreszcie jego odważną działalność społeczną – jako zdradę ojczyzny. [...] Dzisiaj po 16 miesiącach działania legalnego i po 32 miesiącach trudnej walki bez jawnych struktur – „Solidarność” żyje! Żyje i z radością wita na wolności kolegów, którzy za wierność naszym wspólnym ideałom zostali pozbawieni wolności. Oceniłem akt amnestyjny jako „krok we właściwym kierunku”, mimo iż wypuszczono przecież ludzi niewinnie więzionych. [...] W 4. rocznicę odzyskania przez polski świat pracy prawa do swobodnego tworzenia związków zawodowych – w czasie wzmocnienia nadziei społecznych – czekamy na krok następny. [...] Niezależne związki zawodowe są nam – ludziom pracy – potrzebne, ale potrzebne są również Polsce. […]