Encyklopedia Solidarności grudzień - 1988 -

Kalendarium grudzień 1988

4

• W Jastrzębiu-Zdroju w dzień św. Barbary ma miejsce manifestacja pod hasłami legalizacji „Solidarności”, „Chcemy Lecha nie Wojciecha”, „Precz z komuną”, „Precz z sowiecką okupacją”.

• Posiedzenie Sekretariatu KC PZPR. Wojciech Jaruzelski, komentując debatę Wałęsa-Miodowicz, stwierdza: […] Sprawa ciągle sprowadza się do „Solidarności”. [...] I dlatego jeśli już mówimy o tej rozmowie nieszczęsnej, to ona jednak wyrządziła pod tym względem wielkie szkody. Gwałtownie nastąpił przyrost tych, którzy uważają, że „Solidarności” nie ma co się bać, bo właściwie ona tylko tutaj pomoże, bo przecież pluralizm urny [jest] na całym świecie i tam, gdzie ten świat dobrze prosperuje, to dlaczego u nas nie? I po drugie, ten Wałęsa to mądry człowiek, poważny, odpowiedzialny. To są dwie główne rzeczy, wszystkie inne nie mają większego znaczenia. Zmienił się wizerunek Wałęsy i zmieniło się podejście do „Solidarności”. […]

9-12

• W Paryżu Lech Wałęsa, Bronisław Geremek i Andrzej Wielowieyski uczestniczą w uroczystościach 40. rocznicy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. L. Wałęsa spotyka się z ministrem spraw zagranicznych RFN Hansem Ditrichem Genscherem, Andrejem Sacharowem i premierem Francji Michelem Rocardem. Rozmawia z przewodniczącym Międzynarodowej Organizacji Pracy Francisem Blanchardem i szefem AFL-CIO Lane’m Kirklandem. Spotyka się też z szefami central związkowych CFDT, CFTC, CGC, FO, FEN, FNSA, a także z redakcją paryskiej „Kultury”.

10

• W Warszawie w 40. rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka Ruch Wolność i Pokój Ruch Wolność i Pokój Ruch Wolność i Pokój, organizacja opozycyjna działająca 1985-1989. Powstanie WiP zainicjowali działacze wywodzący się z SKS i NZS. Łączył ich antykomunizm, krytycyzm wobec działań TKK oraz poszukiwanie nowej formuły działania. Skupiał ludzi młodych. Jego aktywność przejawiała się głównie na 2 polach: obronie poborowych odmawiających służby wojskowej lub złożenia przysięgi „na wierność Armii Radzieckiej” oraz ekologii. organizuje na pl. Zamkowym wiec. Tekst Deklaracji rozdawany jest przechodniom.

13

• W Jastrzębiu-Zdroju, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Płocku, Poznaniu, Toruniu, Wałbrzychu, Warszawie i Wrocławiu odbywają się demonstracje w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego.

• W Warszawie manifestacja zorganizowana przez Międzyzakładowy Robotniczy Komitet Solidarności Międzyzakładowy Robotniczy Komitet Solidarności Międzyzakładowy Robotniczy Komitet Solidarności, struktura podziemna zawiązana 24 IV 1982 w wyniku połączenia Międzyzakładowego Robotniczego Komitetu Samoobrony Społecznej (wydającego pismo „Głos Wolnego Robotnika”) i Porozumienia Ciąg Dalszy Nastąpi (wydającego pismo „CDN”); od początku istnienia objął 63 mazowieckie zakłady pracy. MRKSS powstał z rozszerzenia Robotniczego Komitetu Samoobrony Społecznej „S” Huty Warszawa, utworzonego po 13 XII 1981 przy współudziale Zbigniewa Romaszewskiego. Organizatorem powstałego na początku III 1982 Porozumienia CDN (40 zakładów) i jego najaktywniejszym działaczem był ukrywający się Adam Borowski z Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Elektrycznych; przy zakładaniu pisma „CDN” pomagali dziennikarze z ukazującego się przed 13 XII niezależnego pisma „Nauka, Technika, Oświata”. i Polską Partię Socjalistyczną wyrusza z dziedzińca Uniwersytetu Warszawskiego i dociera pod pobliski pomnik Mikołaja Kopernika. Tam dochodzi do gwałtownych starć z milicją, która używa gazów łzawiących i pałek. Zatrzymano kilkanaście osób, pobito Piotra Ikonowicza.

• We Wrocławiu manifestacja zorganizowana przez Solidarność Walczącą i Polską Partię Socjalistyczną gromadzi ok. 15 tys. osób. Przemówienia wygłosili: Andrzej Gwiazda, Władysław Frasyniuk, Józef Pinior i Wojciech Myślecki. Policja nie interweniuje.

18

• W Warszawie, w podziemiach kościoła przy ul. Żytniej, zebrani na zaproszenie Lecha Wałęsy intelektualiści i działacze związkowi tworzą Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. Powołują 15 komisji i ich przewodniczących, którzy mają kierować szczegółowymi przygotowaniami do „okrągłego stołu”, a następnie reprezentować KO podczas samych negocjacji. Spotkanie otworzył Tadeusz Mazowiecki: [...] Nastąpiła zasadnicza zmiana sytuacji „Solidarności”, całej opozycji, kraju. Powstało 500 komitetów założycielskich „Solidarności” [...]. Środowiska opozycyjne zaprezentowały jedność w sprawie przywrócenia „Solidarności”. […]

• Grupa Robocza Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” na spotkaniu w Gdyni, nie wiedząc jeszcze o powstaniu Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”, stwierdza: przemożny wpływ na decyzje i politykę „Solidarności“ zdobyła jedna z orientacji politycznych, bynajmniej nie najbardziej popularna wśród członków Związku; dopatruje się prób zaszczepienia w Związku komunistycznej zasady centralizmu demokratycznego i właściwej komunistom tzw. etyki rewolucyjnej, której przejawami są lekceważenie własnego statutu i uchwał [...], uzurpacja oparta na kontroli finansów i kanałów informacji oraz traktowanie Związku jako zespołu pustych symboli, którym można nadawać znaczenie i nadawać mu formę pożądaną dla wąskich interesów grupowych. Grupa Robocza apeluje do Lecha Wałęsy o zwołanie do końca I 1989 Komisji Krajowej w składzie sprzed 13 XII 1981. Apel Grupy Roboczej KK traktowany jest jako najpoważniejszy atak na kierownictwo „Solidarności”, wywołuje wiele polemik w prasie podziemnej i jest szeroko omawiany także w prasie oficjalnej, która komentuje spory w „Solidarności”.

• Obraduje pierwsza tura X Plenum KC PZPR. Z Biura Politycznego odchodzi 6 osób reprezentujących zachowawcze skrzydło partii (wśród nich Józef Baryła, Zbigniew Messner, Tadeusz Porębski). Na ich miejsce przychodzą m.in. Stanisław Ciosek i Janusz Reykowski. Nowymi sekretarzami KC zostają Leszek Miller i Zygmunt Czarzasty. Premier Mieczysław F. Rakowski wzywa do rozważenia kwestii legalizacji „Solidarności”.

20-21

• Sejm uchwala ustawy „O podejmowaniu działalności gospodarczej” oraz „O działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych”, które w znaczny sposób liberalizują stosunki gospodarcze.

25-31

• W Warszawie 11 członków PPS-RD, NZS, Solidarności Polsko-Czechosłowackiej i Ruchu Wolność i Pokój podjęło głodówkę w obronie więźniów politycznych w Polsce i Czechosłowacji.

30

• W KWK Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju przed I, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. i III zmianą odbywają się wiece, każdy z udziałem ok. 2 tys. górników. Zostaje podpisana petycja o przywrócenie do pracy Jana Golca, zwolnionego w maju za próbę strajku.

• Piotr Ikonowicz I Edward Mizikowski wspięli się po rusztowaniu na gmach Komitetu Centralnego PZPR i zwiesili z dachu budynku transparent z napisem „Uwolnić więźniów politycznych – PPS-RD, MRKS, NZS, WiP”. Po 15 minutach zostali zatrzymali przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu i po kilku godzinach zwolnieni.