Encyklopedia Solidarności Fatyga Janusz - Biogramy -

Fatyga Janusz, ur. 23 XI 1942 w Antolinie k. Białej Podlaskiej. Ukończył LO w Janowie Podlaskim (1960). Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, Wydz. Prawa i Administracji, magister prawa (1979).

1968–1980 członek Związku Zawodowego Pracowników Budownictwa; 1969–1979 w ZMS/SZMP, przew. Komisji Studentów Pracujących, delegat na II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Zjazd SZSP (1977).

1960–1962 pomoc w gospodarstwie rolnym rodziców; 1964 – 15 XII 1967 funkcjonariusz KPMO w Białej Podlaskiej, nast. KD Łódź-Śródmieście. Odmówił wstąpienia do PZPR; VI 1967 sprzeciwił się uczestniczeniu w interwencji podczas przygotowywanej prowokacji wobec wiernych na uroczystościach milenijnych w katedrze łódzkiej. 1968 został zwolniony ze służby w MO. 1969 samodzielny referent w Wydz. Ochrony Biura Administracyjnego KdsRiT Polskie Radio i Telewizja w Warszawie; 1969–1973 st. referent ekonomii w Łódzkim Kombinacie Budowlanym Wschód/Przedsiębiorstwie Produkcji Przemysłowej Prefabud-Wschód w Łodzi; 1973–1979 st. dyspozytor ds. transportu, st. inspektor ds. przewozów, st. inspektor ds. faktur, st. inspektor ds. weryfikacji, rozliczeń i umów w Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego Chemobudowa-Łódź tamże, 1979 st. magazynier w Przędzalni Czesankowej Arelan tamże; 1979–1980 samodzielny st. inspektor działu koordynacji w Kombinacie Budownictwa Komunalnego tamże; 1980–1981 referent prawny w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Kwilnie. 1981–1983 st. prawnik w Dziale Interwencji MKZ ZŁ „S”. 1983–1984 bezrobotny. 1984–1985 st. referent ds. transportu i spedycji w Łódzkim Przedsiębiorstwie Obrotu Surowcami Włókienniczymi i Skórzanymi w Łodzi. 1985–1986 kierownik zespołu magazynowego w Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej. Lokator tamże; 1986 inspektor ds. zaopatrzenia w Zakładzie Murarsko-Betoniarskim inż. Józefa Janusza tamże; 1986–1988 specjalista ds. organizacyjnych i kontroli wewnętrznej w Zakładzie Budowlano-Remontowym RSM Polesie tamże.

1977–1980 członek ROPCiO. Kolporter „Opinii” odbieranej od ks. Bohdana Papiernika, rozprowadzanej w pracy, na uczelni i wśród znajomych. Uczestnik spotkań w punkcie konsultacyjnym w mieszkaniu Benedykta Czumy. Autor art. Wola narodu w nr 1/9 „Opinii” z 1 I 1978, za co represyjnie wyrzucony z hotelu robotniczego i z inspiracji SB ukarany przez kolegium ds. wykroczeń grzywną 3 tys. zł za brak zameldowania, choć obowiązek ten leżał po stronie zakładu pracy. IV 1978 sygnatariusz memoriału skierowanego do marszałka Sejmu PRL, sporządzonego przez mec. Stefana Kaczorowskiego w porozumieniu z warszawskimi sygnatariuszami ROPCiO – Andrzejem Czumą i Wojciechem Ziembińskim, ws. rozszerzenia uprawnień Kościoła rzymskokatolickiego.

5 IX 1980 zgłosił się jako prawnik do siedziby tworzącej się w Regionie Łódzkim „S” i zaoferował pomoc; odtąd z Antonim Chylińskim udzielał porad prawnych działaczom związku. Od 20 IX w Zespole Interwencji MKZ ZŁ „S”. Uczestnik wielu interwencji zgłaszanych przez organizacje zakładowe lub członków „S”. Od 17 IX 1980 członek „S” w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Kwilnie, współorganizator Komitetu Założycielskiego. I–II 1981 pomagał członkowi Prezydium Józefowi Kościelskiemu w organizowaniu struktur w „S” RI ZŁ.

29 IV 1981 współzałożyciel KOWzP w Łodzi. Sygnatariusz apelu wzywającego do tworzenia takich komitetów we wszystkich zakładach pracy i środowiskach. Inicjator tworzenia, na bazie KOWzP, komórek KPN w poszczególnych zakładach na terenie Łodzi w formie tzw. piątek; 4 V 1981 sygnatariusz ze Zbigniewem Rybarkiewiczem i Andrzejem Suchorzewskim apelu do posłów reprezentantów Ziemi Łódzkiej w Sejmie PRL o zażądanie zwolnienia wszystkich więźniów politycznych.

1981–1992 członek KPN. Przeprowadzał szkolenia dla członków KOWzP i KPN dot. zachowania się podczas przesłuchań i spotkań z SB. Uczestnik uroczystości patriotycznych organizowanych przez KPN i autor przemówień. 1981 współpracował z łódzkimi działaczami KOR z Józefem Śreniowskim, Zenobią Łukasiewicz i Tomaszem Filipczakiem.

13 XII 1981 internowany, przetrzymywany w Ośr. Odosobnienia w Łęczycy, Łowiczu i Kwidzynie; I 1981 ukarany 7-dniowym karcerem w Ośr. Odosobnienia w Łowiczu za komunikowanie się z celi z internowanymi przebywającymi na spacerniaku, karę skrócono przed terminem na skutek protestu kolegów z celi. 8 VIII 1982 uczestnik protestu w Ośr. Odosobnienia w Kwidzynie po wprowadzeniu zakazu widzeń z rodzinami, który zakończył się ciężkim pobiciem wielu internowanych. Na znak protestu przystąpił z innymi do tygodniowej głodówki. Prowadził w Ośr. Odosobnienia szkolenia dla internowanych z zakresu konspiracji i metod działań operacyjnych stosowanych przez SB. Sygnatariusz protestów i apeli internowanych z 16 i 18 XII 1981 do Prokuratora Generalnego PRL przeciwko represjom stanu wojennego, 26 XII 1981 do sędziów Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z protestem przeciwko sądzeniu Leszka Moczulskiego o próbę obalenia przemocą ustroju PRL, 10 I 1982 do Sejmu PRL w zw. z pobiciem w obozie Z. Sekulskiego, 28 I 1982 do Episkopatu Polski z prośbą o dalsze starania na rzecz uchylenia stanu wojennego, ustalenia odpowiedzialności karnej za śmierć górników, uwolnienia skazanych, aresztowanych, internowanych, 15 VIII 1982 do ministra sprawiedliwości z żądaniem umożliwienia kontaktu z Episkopatem Polski i MCK oraz wszczęcia postępowania wobec winnych pobicia internowanych w czasie pacyfikacji w Ośr. Odosobnienia. 3 XII 1982 zwolniony. 31 I 1983 zwolniony z pracy przez Kuratora
ZR „S” ZŁ. 

1983–1989 uczestnik spotkań w Duszpasterstwie Ludzi Pracy przy kościele św. Teresy w Łodzi. 1984–1988 licznych manifestacji w Łodzi. 11 XI 1988 zatrzymany podczas manifestacji z okazji 70. rocznicy odzyskania niepodległości przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Łodzi. 1984–1989 kolporter publikacji KPN, „Gotowość S”. 11 VI 1987 prewencyjnie zatrzymany w zw. z wizytą papieża Jana Pawła II w Łodzi, w jego mieszkaniu przeprowadzono rewizję i skonfiskowano publikacje podziemne. VI 1988 inicjator i członek KZ „S” w ZBRR SM „Polesie” w Łodzi. 29 VI 1988 autor wniosku o rejestrację w Sądzie Wojewódzkim w Łodzi, jako drugi zakład tamże. 1988–1989 członek Komisji Interwencji i Praworządności Ziemi Łódzkiej „S”.

1989–1991 doradca prawny w Przedsiębiorstwie Usługowo-Produkcyjnym Vodex w Łodzi. 1989 opracował i przygotował dla RKW „S” ZŁ materiały na posiedzenie podstolika ekologicznego obrad Okrągłego Stołu.

1989 członek zarządu Towarzystwa Polska–USA. 1988–1989 członek KAB Obszaru III KPN, od 8 VI 1989 z-ca przewodniczącego KAB Obszaru III d/s młodzieży; 1990–1991 przew. KAB Obszaru III; działał w Sztabie Wyborczym KPN do wyborów 4 VI 1989. 2008–2016 członek założyciel stowarzyszenia Związek Weteranów Trzeciej Konspiracji 1956–1989, 2008–2010 członek Sądu Koleżeńskiego, 2010–2014 prezes, od 2016 członek honorowy. Od 2013 członek stowarzyszenia Związek Konfederatów Polski Niepodległej 1979–1989 w Krakowie, od 2019 prezes.

1 II 1991 – 31 III 2008 pracownik w Zakładzie Energetycznym Łódź-Miasto/PGE Dystrybucja SA Oddz. w Łodzi. Od 1 IV 2008 na emeryturze.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011), Krzyżem Wolności i Solidarności (2017). Uhonorowany medalem „O Niepodległość Polski i Prawa Człowieka 13 XII 1981 – 4 VI 1989” (2003).

1978–1980 rozpracowywany przez Wydz. III KWMO w Łodzi w ramach SOR/KE krypt. Chemik. XI 1980 – I 1990 rozpracowywany przez Wydz. III KWMO/WUSW tamże w ramach SOR krypt. Chemik II. 31 I 1980 – 6 II 1990 rozpracowywany przez Wydz. III KWMO/WUSW tamże/Wydz. OKPP WUSW Łódź w ramach SOR krypt. Ekipa.

Henryk Marczak