Encyklopedia Solidarności Formicki Henryk - Biogramy -

Formicki Henryk, ur. 8 VIII 1949 w Nowym Kościele k. Złotoryi. Ukończył II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. LO dla Dorosłych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Łodzi (2000).

1963–1967 ślusarz mechanik w Zakładach Górniczych Nowy Kościół w Nowym Kościele k. Złotoryi. 1967–1968 zbrojarz w Zakładzie Usług Remontowo-Budowlanych w Jeleniej Górze. II–IV 1969 ślusarz mechanik w Jeleniogórskich Zakładach Papierniczych; 1971 kierowca w Bolesławieckich Zakładach Kamienia Budowlanego; 1971–1974 kierowca w Technikum Budowlanym w Zgierzu; 1974–1977 kierowca w Przedsiębiorstwie Budownictwa Komunalnego w Ozorkowie; 1977–1981 kierowca w Spółdzielni Produkcyjno-Usługowej w Łęczycy (przekształconej w Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w Podgórzycach tamże).

1967–1968 członek młodzieżowej grupy antykomunistycznej
w Jeleniej Górze. Brał udział w sporządzaniu ulotek, plakatów i malowaniu haseł antykomunistycznych na murach. Trzykrotnie przekroczył nielegalnie granicę PRL z Czechosłowacją, dochodzenia dwukrotnie umarzano. 16 VII 1968 zatrzymany przez czechosłowacką   służbę graniczną podczas próby nielegalnego przekroczenia granicy z Austrią; VII–XII 1968 osadzony kolejno w AŚ w Brnie, Hradecem Králové, Lubaniu Śląskim. 29 XI 1968 skazany przez Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze na rok więzienia w zawieszeniu.

Pod koniec VIII 1980 organizator, a od 8 IX 1980 przew. KS w RSP w Podgórzycach w Łęczycy, który zagroził pracodawcy strajkiem w przypadku niespełnienia postulatów. Od 18 XI 1980 przew. Komitetu Założycielskiego „S”, od 13 I 1981 przew. KZ „S”. Od 1981 sekretarz Rady Zakładowej w RSP tamże.

14 XII 1981 organizator strajku protestacyjnego w RSP przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. Zatrzymany przez KPMO tamże, odmówił wydania dokumentów KZ „S”, które ukrył. 15 I 1982 zwolniony z pracy.

1982–1983 ślusarz mechanik w Ozorkowskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego Morfeo, gdzie utworzył podziemną strukturę „S”. Organizator zbierania składek związkowych. 1982–1989 współzałożyciel z Witoldem Chełmińskim, Mirosławą Karolak, Janem Wojciechowskim i Teresą Żwawiec grupy Solidarność Podziemna działającej w Ozorkowie, do której należeli także m.in. Zygmunt Barylski, Janusz Czerwiński, Stanisław Michalak i Jadwiga Trzepla. Uczestnik malowania na murach haseł i rozrzucania ulotek. Autor i wykonawca ulotek i plakatów wykonywanych ręcznie w liczbie do 100 egz. 1982–1989 uczestnik zbierania pieniędzy na pomoc dla rodzin internowanych i uwięzionych działaczy „S”, dla strajkujących robotników w Nowej Hucie (1988), także na wsparcie podziemnego czasopisma satyrycznego „Przegięcie Pały” (1988–1989). IV 1982–1989 kolporter łódzkich czasopism podziemnych (m.in. „Solidarności Walczącej”, „Prześwitu”, „Biuletynu Łódzkiego”, „Wolnej Solidarności”) oraz spoza Łodzi (m.in. „Tygodnika Mazowsze” oraz „Woli”), a także książek, kaset magnetofonowych. Do 1986 odbieranych od Jerzego Domagały z Łodzi, nast. od Jerzego Dłużniewskiego, dostarczanych m.in. do OZPB Morfeo, do Ozorkowskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego, do placówek służby zdrowia, do punktu kolportażu w Zakładzie Fryzjerskim Eugeniusza Pietruszewskiego tamże, do Łęczycy (odbierał Stefan Zazoniuk), a także indywidualnym odbiorcom. 1982–1988 uczestnik manifestacji organizowanych przez łódzką „S” podziemną. 1982–1988 organizator corocznych uroczystości pod krzyżem na Starym Cmentarzu w Ozorkowie poświęconych pamięci zamordowanych górników z kopalni Wujek oraz ks. Jerzemu Popiełuszce. X 1985 przesłuchiwany, straszony wyrzuceniem z okna komendy oraz nieszczęściem, które może spotkać jego synów. 12 IX 1988 współzałożyciel i przew. Zakładowej Komisji Organizacyjnej „S” w Ozorkowskim Przedsiębiorstwie Komunalnym; III 1989–1992 przew. KZ.

1989–1989 członek MKO „S” w Ozorkowie; 1989–1992, 1995–2014 przew. Komisji Lokalnej/Rady Podregionu „S” tamże; 1989–1990 przew. Komitetu Obywatelskiego przy MKO „S”/Obywatelskiego Komitetu „S” tamże; 1990–2010 członek Prezydium Zarządu Regionu ZŁ „S”, Regionalny Komisarz Strajkowy; 1992–1995, 1998–2010 wiceprzew. ZR; 1992–1998, 2002–2006 członek KKR; 1998–2002 KK; 1991 organizator, jako pierwszy w Polsce, obchodów Dnia Pamięci o Ofiarach Wypadków przy Pracy; 1998–2002 członek Ruchu Społecznego AWS; od 2014 stowarzyszenia Związek Weteranów Trzeciej Konspiracji 1956–1989, od 2017 wiceprzew. Komisji Rewizyjnej; od 2020 członek łódzkiej Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych.

Od 2009 na emeryturze.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2014), Krzyżem Wolności i Solidarności (2019), uhonorowany odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (2001).

1982–1988 rozpracowywany przez Wydz. III Dep. V MSW w ramach SO krypt. Zima.

Henryk Marczak