Encyklopedia Solidarności

Frątczak Krzysztof, ur. 15 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1953 w Łodzi. Absolwent Zasadniczej Szkoły Energetycznej tamże (1972).

1972–1977 elektryk w ZPP Lenta tamże; 1977–1990 kierowca autobusu, magazynier, dyspozytor utrzymania ruchu w MPK tamże.

26–31 VIII 1980 uczestnik strajku okupacyjnego w MPK. Od IX 1980 członek „S”.

Po wprowadzeniu stanu wojennego działacz zdelegalizowanej „S”; 13 XII 1981 współorganizator próby strajku. 1982–1985 organizator podziemnych struktur związkowych w zajezdni Nowe Sady. 1983/1984 uruchomił w swoim mieszkaniu punkt odbiorczy dla zorganizowanych przez Sławomira Gąska, pracownika Wojewódzkiej Kolumny Transportu Sanitarnego w Łodzi, kilku transportów dużych ilości wydawnictw podziemnych (przede wszystkim książek warszawskich oficyn, m.in. NOW-ej, wydawnictw KPN) dostarczanych przez kolportera z Warszawy, które nast. karetką pogotowia odbierał S. Gąsek.

X 1985 uczestnik uroczystości w kościele oo. Jezuitów w Łodzi w rocznicę śmierci ks. J. Popiełuszki. Obecni na uroczystości działacze TKZ „S” w MPK nawiązali z nim kontakt i zaprosili do współpracy. Od 1985 członek TKZ „S” w MPK. 1985–1989 działacz Duszpasterstw Ludzi Pracy przy parafiach oo. Jezuitów i oo. Salezjanów w Łodzi. Od 1986 z Włodzimierzem Bartczakiem, Jerzym Duszą, Witoldem Milczarkiem i Kazimierzem Nowickim współorganizator i szef Pantografu – wydawnictwa TKZ, udostępnił swoje mieszkanie na drukarnię. Organizator pracy drukarni, zaopatrywał drukarnię w sprzęt i materiały poligraficzne, drukarz z W. Milczarkiem pocztówek (1986 na rocznicę Sierpnia 1980, 1987 z okazji III wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w Łodzi), kalendarza (1987) i ulotek; 1986 współredaktor broszury Wspomnienia z tamtych dni wydanej przez Pantograf na 6. rocznicę strajku w MPK, drukarz okładki; 1986–1989 drukował publikacje podziemne na zlecenie Zarządu Regionalnego oraz Grupy Roboczej. Inicjator wykonania 300 wydmuszek od jajek z farbą olejną do rzucania w plakaty propagandowe. X 1986 na polecenie Andrzeja Słowika odebrał w Łodzi-Łagiewnikach przeznaczoną dla TKZ przesyłkę z Zachodu z powielaczem, farbą powielaczową, papierem, i elementami nadajnika radiowego. 1986–1990 współzałożyciel, redaktor, autor tekstów i drukarz pisma TKZ „Między Przystankami”. 11 VI 1987 przed zbliżającą się wizytą papieża Jana Pawła II zatrzymany. 1986–1989 kilkakrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez SB, przeprowadzono rewizje w jego mieszkaniu.

Członek ujawnionej 7 X 1988 TKZ w MPK. 23 X 1988 – 14 I 1990 ZR reaktywowanego 11 IX 1988. 1989–1990 wiceprzew. Komisji Międzyzakładowej w MPK.

Jeden z gł. działaczy „Poziomek” – powstałego na pocz. 1989 oddolnego ruchu zakładowych struktur „S”, który postawił sobie za zadanie zażegnanie konfliktu w „S” w Regionie ZŁ. Uczestnik przeprowadzonych 16 VI 1989 rozmów przedstawicieli „Poziomek” z KKW nt. zorganizowania w Łodzi wspólnych wyborów dla obu zwaśnionych stron.

14 I 1990–1995, od 2006 nadal członek ZR ZŁ „S”; 1990–1992 członek Prezydium, 1990–1991 kierownik działu informacji ZR ZŁ; 1991–1992 wiceprzew. ZR, 1990–1995 delegat na II KZD; 2005–2014 przew. Komisji Międzyzakładowej „S” w MPK-Łódź.

Uhonorowany odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (2001); odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2014); Krzyżem Wolności i Solidarności (2017).

13 V 1987 – 9 XI 1987 rozpracowywany przez Wydz. III WUSW w Łodzi w ramach SOS/SOR krypt. Fibra; 9 XI 1987 – 28 IX 1989 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Łodzi w ramach SOR krypt. Przystanek.

Henryk Marczak