Grzeliński Edward Jan
Edward Jan Grzeliński, ur. 6 VIII 1940 w Oszczeklinie k. Kalisza. Ukończył Zaoczne Technikum Elektryczne w Łodzi (1976).
1957-1959 zatrudniony w Zakładach Energetycznych w Kaliszu, 1959-1964 w KWK Paweł w Rudzie Śl., 1965-1997 w Zakładach Przemysłu Jedwabniczego Wistil w Kaliszu.
1976-1981 w PZPR skarbnik POP, 1966-1980 członek ZZ Pracowników Przemysłu Włókienniczego przy ZPJ Wistil.
Od XI 1980 w „S” w ZPJ Wistil.
Od I 1982 działacz podziemnego Tymczasowego Komitetu Koordynacyjnego „S” Region Wielkopolska Płd. w Kaliszu, III 1982 – 1984 drukarz i kolporter pism podziemnych (we współpracy m.in. z Wojciechem Budką i Arkadiuszem Fabjanowskim), III-XI 1982 z żoną Grażyną Grzelińską, Mirosławą Mencel i Wojciechem Przybylskim drukował w garażu swego domu przy ul. Miłkowskiego w Kaliszu m.in. „Wiadomości Dnia”, „Społeczeństwu do Przemyślenia” oraz ulotki ''Układamy krzyż kwietny'' i ''Związkowcy Regionu Wielkopolska Południowa'' (sygnowane: Drukarnia Edwarda Grzelińskiego). 4 XI 1982, po wykryciu drukarni, aresztowany ze swymi współpracownikami, przesłuchiwany na KW MO w Kaliszu, przetrzymywany w AŚ we Wrocławiu (siedział w jednej celi z Mieczysławem Roszką i Zbigniewem Kruszyńskim), 27 XII 1982 skazany wyrokiem Sądu Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu na 2 lata więzienia w zawieszeniu na 3 lata, 29 XII 1982 zwolniony. Następnie współpracownik Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom przy klasztorze oo. jezuitów (współpracował z o. Stefanem Dzierżkiem, pomagał m.in. matce aresztowanego w 1985 Jacka Jakubowskiego). W połowie l. 80. podczas pielgrzymki na Jasną Górę rozwiesił w Częstochowie (z Markiem Majerowiczem) transparent z napisem „Solidarność”. 1983-1984 kilkakrotne rewizje w mieszkaniu. Od 1988 uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy Solidarność Kaliska im. ks. Jerzego Popiełuszki przy klasztorze oo. jezuitów w Kaliszu, uczestnik spotkań reaktywującej się „S” kaliskiej w mieszkaniu Anny Binder.
Od
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1989 członek TZR „S” Wielkopolska Płd., IV-VI 1989 miejskiego KO w Kaliszu. 1989-1994 przewodniczący KZ „S” w ZPJ Wistil, w 1994 wystąpił z „S”. Od 2006 w PiS. Od 2010 członek Akcji Katolickiej przy kościele św. Józefa w Kaliszu.
18 I 1982 – 5 XI 1984 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO/WUSW w Kaliszu w ramach SOR krypt. Grupa; 1982-1987 w ramach KE krypt. Jan.
Grażyna Schlender