Encyklopedia Solidarności

Zbigniew Piotr Janas, ur. 2 VII 1953 w Warszawie. Ukończył Technikum Kolejowe tamże (1973).

1974-1978 maszynista kolejowy w Elektrowozowni Warszawa-Ochota, 1978-1981 elektromonter w Zakładach Mechanicznych Ursus. 1978-1980 współpracownik KSS KOR: kolporter pism niezależnych (m.in. „Robotnika”, „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR), zbierał składki. 1979-1980 członek oficjalnych związków zawodowych, mąż zaufania, przewodniczący wydziałowej komisji ds. kulturalno-oświatowych.

1 VII 1980 współorganizator (ze Zbigniewem Bujakiem) 1-zmianowego strajku w ZM Ursus przeciwko podwyżkom cen, zakończonego po przyjęciu postulatów przez dyrekcję. 21 VIII 1980 współzałożyciel Robotniczego Komitetu Solidarności ze Strajkującymi Robotnikami Wybrzeża w ZM Ursus, członek delegacji do MKS w Stoczni Gdańskiej im. Lenina; od IX 1980 w „S”, przewodniczący Zarządu Fabrycznego w ZM Ursus, w VI i XII 1981 delegat na I i II WZD Regionu Mazowsze, IX/X 1981 delegat na I KZD, członek KK. W 1981 członek KOWzP.

13 XII 1981 – 1984 w ukryciu; w V 1982 członek RKW „S” Mazowsze; w związku pobiciem jego żony przez SB w 1984 przestał się ukrywać i odmówił podpisania oświadczenia o ujawnieniu się. Jesienią 1983 sygnatariusz oświadczenia polskich, czeskich i słowackich działaczy wyrażającego wolę walki o prawa człowieka, demokrację i suwerenność swoich krajów; 6 VII 1987 sygnatariusz powołania Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czechosłowackiej; uczestnik spotkań opozycjonistów z PRL i CSRS: w VI 1986 w Tatrach Zachodnich w pobliżu szczytu Grześ, 15 VIII 1987 na Borówkowej (900 m n.p.m.) i 10 VII 1988 na Śnieżniku (1425 m n.p.m.) w górach ziemi kłodzkiej. 12 IX 1987 uczestnik demonstracji pod Śnieżką (m.in. z Radosławem Gawlikiem, Mirosławem Jasińskim i Józefem Piniorem) pod hasłem „Ratujmy Karkonosze”. 1986-1989 zatrudniony w Spółdzielni Pracy Unicum. W 1988 działacz Fundacji Pomocy Rodzinom Wielodzietnym w Ursusie. 1988-1989 założyciel i udziałowiec Loran CKM Sp. z o.o. W 1989 współzałożyciel Solidarności Polsko-Węgierskiej.

1989-2001 poseł RP kolejno z list: KO „S”, UD, UW, m.in. członek Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych i Komisji Spraw Zagranicznych. Od 1990 w ROAD/UD/UW/PD demokraci.pl. 1990-1997 członek władz Fundacji im. Stefana Batorego: 1990-1991 założyciel i dyr. Forum Europy Środkowo-Wschodniej przy FiSB, 1991-1992 prezes FiSB, 1992-1997 wiceprezes. W 1991 współzałożyciel Fundacji Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej. Od 2002 właściciel firmy Zbigniew Janas Konsultacje Doradztwo, 2004-2009 członek Rady Nadzorczej Mostostal Siedlce SA, od 2007 członek Rady Nadzorczej Warfama SA, od 2009 z-ca przewodniczącego Rady Nadzorczej Radpol SA. Członek Stowarzyszenia Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).

Od 20 V 1980 rozpracowywany przez Wydz. IIIA KS MO w ramach SOS krypt. Ferment; od 24 VII 1980 w ramach SOR krypt. Świt; od 18 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1983 przez Wydz. V KS MO w ramach SO krypt. Traktor; 3 XII 1984 – 19 V 1989 przez SGO/Wydz. V SUSW w ramach SOR krypt. Rebus.

Anna Grażyna Kister