Jastak Hilary
Hilary Jastak, ks., ur. 3 IV 1914 w Kościerzynie, zm. 17 I 2000 w Gdyni. 1934-1939 kleryk w Seminarium Duchownym w Pelplinie (studia przerwane po wkroczeniu Niemców na Pomorze), absolwent Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie (1941).
W 1939 wysiedlony z rodziną przez Niemców, z Kaszub do Generalnej Guberni. 1941-1945 po uzyskaniu święceń kapłańskich wikariusz parafii w Lubaniu n. Pilicą, Józefowie k. Otwocka, Kamieńczyku n. Bugiem, Goszczynie k. Grójca, Sulejówku i Strachówce k. Tłuszcza. Członek organizacji konspiracyjnej Krzyż i Miecz, kapelan AK i nauczyciel na tzw. tajnych kompletach dla młodzieży. W 1945 po powrocie na Kaszuby administrator parafii w Pogódkach, następnie wikariusz parafii NMP w Toruniu, 1946-1950 dyr. okręgu Caritas w Gdyni; opiekun Duszpasterstwa Akademickiego przy Wyższej Szkole Handlu Morskiego, 15 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1950 w czasie likwidacji Caritasu przez władze aresztowany za „rozpowszechnianie fałszywych informacji”, zwolniony 19 IV 1950 po podpisaniu porozumienia państwo-Kościół. 1949-1984 proboszcz parafii NSPJ w Gdyni (1956-1966 budowniczy nowego kościoła). 19 XII 1970, w następne kolejne rocznice Grudnia ’70 odprawiał msze św. w intencji zabitych na ulicach Gdyni, opiekował się rodzinami ofiar i gromadził informacje nt. Grudnia ’70, w liście do Prymasa relacjonował wydarzenia i nastroje wśród robotników. Od końca l. 70. wspierał działaczy opozycyjnych, m.in. w 1978 zatrudnił w parafii pozostającego bez pracy Arkadiusza Rybickiego.
17 VIII 1980, nie czekając na zgodę władz, odprawił mszę polową podczas strajku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni i w Porcie Gdyńskim.
Po 13 XII 1981 udzielał pomocy represjonowanym i ukrywającym się działaczom podziemia; pomimo wielokrotnych starań nie uzyskał prawa wstępu na teren Ośr. Odosobnienia w Strzebielinku. Od 1984 na emeryturze.
W 1991 założyciel Fundacji Pomocy Stypendialnej dla młodzieży z Pomorza. Honorowy Obywatel Gdyni (1991) i Kościerzyny (1999), honorowy członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego; awansowany do st. komandora podporucznika Marynarki Wojennej, kapelan Światowego Związku Żołnierzy AK, honorowy członek Społecznego Komitetu Budowy Pomników Ofiar Grudnia ’70 i Kapelan Honorowy „S” Stoczni Gdynia SA.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1995).
10 IV 1981 – 7 VI 1985 rozpracowywany przez SB Wydz. IV w Gdyni w ramach SOR krypt. Kaszub.