Lewandowski Tadeusz Stefan
Tadeusz Stefan Lewandowski , ur. 6 I 1944 w Płuchowie k. Złoczowa (obecnie Ukraina), zm. 10 VII 2021 w Jeleniej Górze. Ukończył Technikum Mechaniczne w Jeleniej Górze (1971). Absolwent Studium Metrologii i Systemów Jakości przy Politechnice Warszawskiej (1980).
1962–1985 pracownik fizyczny, nast. specjalista ds. jakości w Fabryce Maszyn Papierniczych Fampa w Jeleniej Górze.
Od IX 1980 w „S”; współorganizator Komitetu Założycielskiego, nast. członek prezydium KZ. I – II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 uczestnik strajku w klubie Gencjana Gencjana „Gencjana”, podtytuły: „Pismo Solidarności Walczącej”, „Pismo Organizacji Solidarność Walcząca Jelenia Góra”, „Pismo Organizacji Solidarność Walcząca Oddział Jelenia Góra”, I–X 1985 wydawane przez Oddział SW w Jeleniej Górze i Agencję Informacyjną Solidarności Walczącej we Wrocławiu (n-ry 1–5). w Jeleniej Górze.
1982–1985 współorganizator i przew. TKZ w Fampie, zbierał składki dla aresztowanych, internowanych i ich rodzin. W 1982 współorganizator ponadzakładowej podziemnej Komisji Koordynacyjnej Jelenia Góra i Tymczasowego Kierownictwa RKS Jelenia Góra; sygnatariusz jeleniogórskiego Listu otwartego do Sejmu PRL z 23 IV 1982 (tzw. List 44). 29 VIII 1982 internowany, przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Nysie, 6 X zwolniony. 1982–1989 koordynator kolportażu w Jeleniej Górze, kolporter podziemnych pism m.in. „Odroczenie”, „Oko”, „Z Dnia Dzień”, „Solidarność Walcząca”, „Tygodnik Mazowsze”, „Dywanik” i książek. XI 1983 – IX 1986 członek Tymczasowego Komitetu Koordynacyjnego Region Jelenia Góra; 1983–1989 członek Rady Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze: uczestnik wykładów, pielgrzymek na Jasną Górę, do Sanktuarium Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie oraz rajdów. 1984–1985 członek (m.in. z Romanem Niegoszem i Elżbietą Zawadzką) Komitetu ds. Przestrzegania Prawa w Jeleniej Górze, powołanego po śmierci ks. Jerzego Popiełuszki. 1 VII 1985 zwolniony z pracy, nast. bez zatrudnienia; 1986–2003 kierownik działu produkcyjnego, specjalista ds. jakości w Spółdzielni Inwalidów Simet/Przedsiębiorstwie Telkom-Simet SI/Simet SA w Jeleniej Górze. 1982–1988 wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, w X 1986 ukarany grzywną przez kolegium ds. wykroczeń.
W 1989 współorganizator Komitetu Organizacyjnego, nast. przew. KZ w Simecie; od 17 II 1989 członek, 10 IV – XI rzecznik prasowy prezydium TZR Jelenia Góra; IV – VI 1989 sekretarz Wojewódzkiego KO w Jeleniej Górze. XI 1989–1992 delegat na WZD Regionu Jeleniogórskiego, XII 1989–1992 przew. ZR, 1990–1992 delegat na KZD, członek KK. W 1990 członek Wojewódzkiej Komisji Kwalifikacyjnej ds. weryfikacji b. funkcjonariuszy SB w Jeleniej Górze. 1991–1993 poseł RP z listy „S”. 1994–1998 radny, wiceprezydent Jeleniej Góry z listy Forum Wyborczego KO w Jeleniej Górze. 1997–2001 senator RP z listy AWS; od 2005 w PiS, 2005–2007 senator RP z listy PiS. 2003–2008 na świadczeniu przedemerytalnym, od 2008 na emeryturze. 2010–2018 radny Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z listy PiS. Od 2011 w Sekcji Emerytów i Rencistów przy ZR Jeleniogórskiego.
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2021, pośmiertnie), Złotym Krzyzem Zasługi (2019) i Krzyżem Wolności i Solidarności (2013).
27 VII – 30 XII 1982 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Jeleniej Górze w ramach SOS krypt. Odroczenie; do 9 IX 1983 przez Wydz. V WUSW w ramach SOS krypt. Aktywista; do 20 VII 1986 w ramach KE krypt. Kontroler.