Encyklopedia Solidarności Lityński Jan - Biogramy -

Jan Lityński, ur. 18 I 1946 w Warszawie, zm. 21 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 2021 tamże. 1963-1968 student Uniwersytetu Warszawskiego, Wydz. Matematyczno-Fizyczny.

Od 1962 jako uczeń szkoły średniej uczestnik spotkań dyskusyjnego Klubu Poszukiwaczy Sprzeczności (założonego przez Adama Michnika, Jana Grossa i Jana Kofmana; w 1963 rozwiązany); 1966-1967 w ZMS. W 1967 współorganizator zbierania wśród studentów podpisów pod listem w obronie zagrożonego relegowaniem z UW A. Michnika. W 1968 uczestnik akcji protestacyjnych po zdjęciu ''Dziadów'' Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka z repertuaru Teatru Narodowego, m.in. zbierania podpisów pod petycją do Sejmu PRL o przywrócenie przedstawienia, 30 I 1968 uczestnik manifestacji w Warszawie; 8 III 1968 uczestnik wiecu na UW, członek KS na Wydz. Matematyki; relegowany ze studiów, 12 III 1968 aresztowany, skazany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy na 2,5 roku więzienia, osadzony w AŚ Warszawa-Mokotów, nast. ZK w Strzelcach Opolskich, 30 VII 1969 zwolniony na mocy amnestii. 1969-1970 szlifierz w zakładach Polfer w Warszawie, 1971-1977 programista w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Informatyki tamże. 1974-1975 uczestnik niezależnego seminarium nt. historii PRL (organizowanego przez Wojciecha Arkuszewskiego, Seweryna Blumsztajna i Jana Tomasza Lipskiego). W VIII 1976 uczestnik akcji pomocy dla represjonowanych robotników Ursusa i Radomia; IX 1976 – 1980 współzałożyciel, autor i redaktor niezależnych pism: „Biuletynu Informacyjnego” KOR/KSS KOR, „Robotnika” i kwartalnika politycznego „Krytyka”; od X 1977 w KSS KOR, współpracownik Biura Interwencyjnego; w III 1977 zwolniony z pracy, w 18 V 1977 aresztowany (z 10 innymi członkami i współpracownikami KOR), przetrzymywany w AŚ Warszawa-Mokotów, 24 VII 1977 zwolniony na mocy amnestii; 6 VIII i 2 IX 1978 uczestnik spotkania z czołowymi działaczami czechosłowackiej Karty 77 (m.in. z Václavem Havlem) w Karkonoszach na granicy polsko-czechosłowackiej; w 1979 współautor Karty Praw Robotniczych.

W VII i VIII 1980 współorganizator sieci informacyjnej o strajkach w Polsce, 14 VIII 1980 zatrzymany, 28 VIII 1980 aresztowany, zwolniony 1 IX 1980 na mocy Porozumień Sierpniowych; od IX 1980 doradca MKZ Wałbrzych, od XI MKZ Mazowsze, następnie ZR i KZ w Hucie im. Lenina. W XI 1981 współinicjator Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Warszawie-Białołęce, 3 IX 1982 aresztowany, przewieziony do AŚ Warszawa-Mokotów, 1 VI 1983 zwolniony na przepustkę na Pierwszą Komunię św. swojej córki, nie powrócił do aresztu; w ukryciu. Od 1984 członek RKW Mazowsze, we IX 1986 ujawnił się (z całym RKW), rzecznik jawnego RKW. Autor do pism podziemnych „Tygodnik Mazowsze” i „PWA”. 6 VII 1987 sygnatariusz deklaracji Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. W VIII 1988 uczestnik strajku w KWK Manifest Lipcowy w Jastrzębiu-Zdroju.

18 XII 1988 – 1990 członek KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie. Od 19 II 1989 w TZR Mazowsze. W 1989 uczestnik obrad Okrągłego Stołu w zespole ds. górnictwa. 1989-2001 poseł RP z list KO „S”, UD, UW; przewodniczący Komisji Polityki Społecznej (1991-1993 i 1997-2001), w Komisji Służb Specjalnych (1998-2001). 1990-2005 w ROAD, UD, UW, od 2005 w PD demokraci.pl, do 2009 w Radzie Krajowej partii. 2008-2010 doradca ds. społecznych prezesa PLL LOT.

Autor książek: ''Solidarność – problemy, znaki zapytania'' (Wydawnictwo Przedświt, 1984), ''Książę jest nagi. Uwagi o socjotechnice komunizmu'' (z Pawłem Śpiewakiem, Myśl, 1987). ''Co dalej'' (Świt, 1987), ''PSL 1945-1947. Model oporu'' (Warszawa 1988).

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

15 XII 1972 – 14 II 1977 rozpracowywany przez Wydz. III KS MO w ramach SOR krypt. Gniazdo; 21 II 1977 – 17 X 1989 przez Wydz. III/III-2 KS MO/SUSW w ramach SOR krypt. Grad.

Mirosława Łątkowska|Adam Borowski