Łupina Zygmunt Władysław
Zygmunt Władysław Łupina, ur. 2 V 1929 w Obroczy k. Zamościa, zm. 5 X 2017 w Lublinie. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydz. Humanistyczny (1958), doktorat (1973).
1944-1947 w ZHP; 1949-1954 w ZMP, 1952-1953 przewodniczący Zarządu Uczelnianego ZMP UMCS; 1951-1954 w ZSP, 1951-1952 przewodniczący Komitetu Uczelnianego ZSP; 1951-1957 w PZPR, 1956-1957 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. sekretarz Komitetu Uczelnianego. 1956-1957 działacz Studenckiego Komitetu Rewolucyjnego w Lublinie, uczestnik manifestacji, wieców poparcia dla Władysława Gomułki, współpracownik „Po Prostu” i dyskusyjnego klubu filmowego w Domu Oficerskim w Lublinie. 1956-2004 nauczyciel historii w lubelskich szkołach średnich (m.in. 1976-1989 w II LO im. Jana Zamoyskiego). 1958 – X 1980 w ZNP.
Od X 1980 w „S”; X-XII 1980 przewodniczący KZ w II LO im. J. Zamoyskiego. X 1980 – II 1981 przewodniczący Rady Regionalnej Sekcji Pracowników Oświaty i Wychowania „S” w Lublinie; XI 1980 – IV 1981 członek MKZ Regionu Środkowo-Wschodniego. Od XII 1980 związany z Wszechnicą Związkową, wiceprzewodniczący Wszechnicy Związkowej Regionu, przewodniczący Wszechnicy Nauczycielskiej. Wiosną 1981 uczestnik rozmów z Ministerstwem Oświaty nt. zmian w programach szkolnego nauczania. IV-V 1981 delegat na I WZD Regionu Środkowo-Wschodniego, IX/X 1981 delegat na I KZD. 19 XI – 2 XII 1981 współorganizator regionalnego strajku nauczycieli Lubelszczyzny.
13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia we Włodawie, Załężu k. Rzeszowa (organizator i prowadzący Wszechnicę Internowanych), Kielcach-Piskach; uczestnik 4 głodówek w kolejnych miejscach internowania, 31 VII 1982 zwolniony. XI/XII 1983 – 1989 członek podziemnego TZR, odpowiedzialny za działalność podziemnej Wszechnicy Związkowej, zaangażowany w duszpasterstwo środowisk pracowniczych i akademickich. 1986-1988 wielokrotnie zatrzymywany, skazywany przez kolegium ds. wykroczeń na grzywny.
IV 1989 – 1991 członek Wojewódzkiego KO „S” Wojewódzkiego KO „S” w Lublinie (od 30 VI 1989 KO „S” Lubelszczyzny); poseł RP z listy KO „S”, członek sejmowych komisji: Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw dotyczących samorządu terytorialnego oraz Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Od 1989 na emeryturze, do 2004 zatrudniony jako nauczyciel kontraktowy; współpracownik ZR Środkowo-Wschodniego jako historyk i dokumentalista. 1998-2002 w RS AWS.
Autor książek ''Narodowa demokracja w woj. lubelskim 1919-1926'' (Lublin 1973), ''Strajk nauczycieli Lubelszczyzny 19 XI – 3 XII 1981'' (Archiwum Solidarności, Warszawa 1987, opublikowanej w podziemiu pod ps. Jan Autor), współautor zbiorowego opracowania ''Stąd ruszyła lawina. Region Środkowowschodni NSZZ «Solidarność» 1980-1989'' (Lublin 2006), autor opracowania ''Solidarność Nauczycielska Regionu Środkowowschodniego 1980-1989'' (Lublin 2009).
12 XII 1980 – 21 VII 1989 rozpracowywany przez Wydz. III KW MO/WUSW/RUSW w Lublinie w ramach SOR krypt. Pozer.