Nowek Zbigniew
Zbigniew Nowek, ur. 1 VII 1959 w Bydgoszczy. Absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydz. Prawa (1984).
Od 1977 związany z opozycją, głównie gdańskim SKS, uczestnik Duszpasterstwa Akademickiego; w VI 1980 współzałożyciel (z Piotrem i Maciejem Kapczyńskimi) niezależnego gdańskiego Wydawnictwa Alternatywy, w którym w VIII 1980 wydrukowali 8 tys. ulotek WZZ Wybrzeża w obronie zwolnionej z pracy Anny Walentynowicz (które przyczyniły się do rozpoczęcia strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina).
Od 16 IX 1980 przewodniczący Tymczasowego Komitetu Założycielskiego NZS UMK, II-XI 1981 przewodniczący Zarządu Uczelnianego, w II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 uczestnik strajku na UMK o rejestrację NZS, przewodniczący KS; współzałożyciel, redaktor, autor, drukarz pism NZS: od X 1980 „Immunitetu”, od 1981 „Informatora NZS UMK”, „Minitora”, oraz Wydawnictwa NZS UMK (wydano: Leszka Moczulskiego ''Rewolucja bez rewolucji'', Czesława Miłosza ''Zniewolony umysł''); w X 1980 współorganizator biblioteki wydawnictw niezależnych NZS (działającej do 1989), X 1980 – 1984 współorganizator kolportażu niezależnych wydawnictw na UMK, kolporter (m.in. z Warszawy) do 1989. W 1981 bliski współpracownik przewodniczącego MKZ „S” Regionu Toruńskiego, uczestnik wszystkich akcji organizowanych przez „S”; członek toruńskiego KOWzP.
Od 13 XII 1981 w ukryciu w Gdańsku, poszukiwany listem gończym, 27 XII 1981 umieszczony na liście 199 najbardziej poszukiwanych osób przewidzianych do internowania w trybie nadzwyczajnym. 13 XII 1981 – 1984 współorganizator (z P. Kapczyńskim i Markiem Wachnikiem) podziemnej poligrafii w Regionie Gdańskim (w ramach Wydawnictwa Alternatywy, które kilkakrotnie zmieniało nazwę); wydawca, redaktor, drukarz, kolporter ulotek podziemnej „S” (sygnowanych literą „A”) i NZS (sygnowanych literą „Z”), pism podziemnych: „Niezależny Serwis Informacyjny «A»” i „Gdańsk”; współorganizator największych akcji ulotkowych w Trójmieście (każdorazowo 20-30 tys. egz.), m.in. w 1981: 16 XII pod SG, 24 XII po pasterce przed wieloma kościołami; w 1982: 30 I podczas manifestacji, przed 1 V: ok. 40 tys. naklejek z napisem „CDN”. W 1982 budowniczy (z pomocą Leszka i Krzysztofa Witkowskich) podziemnego bunkra-drukarni w Gdańsku-Oliwie pracującej do 1989, drukarz pism podziemnych: „Solidarność. Pismo Regionu Gdańskiego” (zwane „z lwami”), „Tygodnika Mazowsze”, „Przeglądu Politycznego”, kilkunastu książek. 21 IX 1982 ujawnił się (dzięki listowi żelaznemu b. rektora UMK prof. Ryszarda Bohra), już 8 X 1982 drukarz ulotek strajkowych w Gdańsku, później systematycznie drukarz na kilkutygodniowych sesjach drukarskich w Trójmieście. 1983-1985 koordynator działań podziemnego NZS UMK, m.in. organizator akcji wyborczych na uczelni: w 1983 do Senatu UMK (kandydaci związani z NZS objęli wszystkie miejsca studenckie), w 1984 na rektora (wybrano popieranego przez podziemną „S” i NZS prof. Stanisława Łęgowskiego). 1984-1987 student Wydz. Historii UMK. W 1988 półroczny pobyt w USA.
1990-1997 szef Delegatury UOP w Bydgoszczy, 1997-1998 z-ca szefa UOP, 1998-2001 szef UOP (podał się do dymisji w proteście wobec planowanej przez rząd SLD tzw. reformy służb specjalnych), 2002-2005 ekspert sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych i Komisji Śledczej ds. PKN Orlen. 2005-2008 szef Agencji Wywiadu; od 2006 gen. brygady. I-VII 2010 z-ca szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2000), odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Republiki Litewskiej (2007), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Orderem Oficerskim The Legion of Merit (Legia Zasługi) USA (2010).