Encyklopedia Solidarności Pałubicki Janusz - Biogramy -

Janusz Pałubicki, ur. 2 I 1948 w Wałbrzychu. Ukończył Technikum Poligraficzno-Księgarskie (1968), absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierunek historia sztuki (1973).

W 1966 z grupą kolegów malował napisy „Katyń pomścimy” w Borach Tucholskich. 1964-1968 w ZMS, 1968-1973 w ZSP, następnie SZSP, 1973-1980 w ZNP. 1972-1982 kierownik biblioteki Instytutu Historii Sztuki UAM. 1965-1985 w PTTK, 1976-1981 instruktor krajoznawstwa.

Od IX 1980 w „S”, członek Komitetu Założycielskiego na UAM; od X 1980 członek Komitetu Organizacyjnego przy MKZ Wielkopolska inicjującego i wspierającego powstawanie zakładowych struktur „S” w woj. poznańskim, od XI 1980 w Prezydium MKZ, w VII 1981 delegat na I WZD Regionu Wielkopolska, sekretarz ZR; uczestnik negocjacji z władzami woj. poznańskiego; IX/X 1981 delegat na I KZD, przewodniczący komisji programowej „S” Regionu Wielkopolska, autor części ideowej (poza ekonomiczną) programu przedstawionego na Zjeździe. Autor w „Serwisie Informacyjnym KZ NSZZ «Solidarność» UAM” i pismach MKZ/ZR: „Solidarność Wielkopolski”, „Obserwator Wielkopolski”.

13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Gębarzewie, 8 III 1982 zwolniony ze względu na stan zdrowia. 28 VII 1982 przewodniczący Konspiracyjnego ZR Wielkopolska „S”, od VIII 1982 TZR. W X 1982 zwolniony z pracy na UAM. XI-XII 1982 członek TKK. 28 XII 1982 aresztowany, przetrzymywany w AŚ w Poznaniu, 10 X 1983 skazany wyrokiem Sądu Wojsk Lotniczych w Poznaniu na 4 lata więzienia, zmniejszonym do 2 lat na mocy amnestii z 1 VII 1983; osadzony w ZK w Strzelinie – od 5 XII 1983 uczestnik głodówki (104 dni) o status więźnia politycznego, przymusowo dokarmiany, zakończył strajk w przededniu wszczepienia stymulatora serca, następnie we Wrocławiu i Warszawie (szpital w Aninie, w dyspozycji więzienia na ul. Mokotowskiej); 5 VI 1984 zwolniony warunkowo ze względu na stan zdrowia. Od 1985 na rencie. Ponownie przewodniczący TZR; w 1984 inicjator wniosku TZR do TKK o afiliację „S” w Międzynarodowej Konfederacji Wolnych Związków Zawodowych, w wyniku którego „S” została w 1986 przyjęta do tejże konfederacji oraz do Światowej Konfederacji Pracy. Od X 1986 przewodniczący Wielkopolskiej Rady „S”, 1986-1987 członek TKK i jawnej Tymczasowej Rady „S”, 1987-1990 w KKW, skarbnik. 1 V 1987 uczestnik demonstracji, zatrzymany i pobity; dwukrotnie skazany przez kolegium ds. wykroczeń na karę grzywny za udział w demonstracjach 1 V 1987 i 1 V 1988. 22-23 VIII 1988 uczestnik strajku w HCP, jeden z 7 tzw. spadochroniarzy – organizatorów i uczestników strajku niebędących pracownikami HCP.

Od XII 1988 członek KO przy Przewodniczącym „S” L. Wałęsie. W 1989 uczestnik obrad Okrągłego Stołu; członek KO „S” w Poznaniu; przywrócony do pracy na UAM. 1990-1997 delegat na kolejne WZD Regionu Wielkopolska, przewodniczący ZR, delegat na kolejne KZD, członek KK, 1991-1992 skarbnik, 1992-1993 wiceprzewodniczący KK. 1991-1993 przewodniczący solidarnościowo-rządowego Zespołu Praworządności, 1991-1996 członek Politycznego Komitetu Doradczego przy MSW. 1996-1997 przewodniczący Rady Regionalnej Wielkopolskiego Oddziału AWS, 1997-2001 poseł RP z listy AWS; minister koordynator służb specjalnych w rządzie Jerzego Buzka, inicjator utworzenia IPN – KŚZpNP. W 1996 założyciel, następnie przewodniczący Zarządu Fundacji Wielkopolskie Archiwum Archiwum Archiwum, wydawnictwo założone w 1977 w Warszawie przez Jacka Arcta i Jadwigę Żelechowską we współpracy z grupą osób, które od 1974 powielały techniką fotograficzną wydawnictwa emigracyjne i ulotki (m.in. zawiadamiające o mszach rocznicowych). Działało do 1981 (do 1978 bez nazwy), w 1978 powstała formalna struktura i przyjęto nazwę. Solidarności.

Wyróżniony odznaką honorową Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Poznaniu, Srebrną Odznaką PTTK; odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (przez prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, 1990).

21 XI 1980 – 1 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1984 rozpracowywany przez Wydz. III-1/III/V KW MO/WUSW w Poznaniu w ramach KE/SOS/SOR krypt. Profan; 20 VII 1984 – 31 X 1989 przez Wydz. V/Inspektorat 2 WUSW w Poznaniu w ramach SOR krypt. Uparty.

Barbara Fabiańska|Agnieszka Łuczak