Perlak Andrzej Józef
Andrzej Józef Perlak, ur. 22 III 1954 w Nowej Soli. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, kierunek historia (1977).
1977-1978 bibliotekarz w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, 1978-1979 nauczyciel w SP w Nowym Miasteczku, 1979-1982 w Zespole Szkół Spożywczych w Nowej Soli. 1973-1977 w SZSP, 1977-1980 w ZNP, 1977-1981 w ZSL. Od XII 1977 współpracownik SKS we Wrocławiu, kolporter wydawnictw KSS KOR (m.in. „Robotnika”) i książek NOWej, 1979-1980 współpracownik niezależnego „Biuletynu Dolnośląskiego”.
Od IX w „S”, współzałożyciel, przewodniczący Komitetu Założycielskiego „S” w ZSS w Nowej Soli, przewodniczący Komitetu Miejskiego „S” w Nowej Soli; od 20 X 1980 członek MKZ „S” w Zielonej Górze, w VI 1981 delegat na I WZD Region Zielona Góra, członek Prezydium ZR; X/XI 1980 – 1981 redaktor i autor do pism MKZ/ZR, m.in. „Solidarności Środkowego Nadodrza”. 1980-1981 współorganizator struktur NSZZR/NSZZR Solidarność Wiejska, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 delegat na zjazd wojewódzki Solidarności Wiejskiej w Zielonej Górze i w III 1981 na krajowy w Poznaniu. Autor broszury ''Katyń'' wydanej w IV 1981 przez MKZ. Od 7 V 1981 sekretarz Regionalnego KOWzP w Zielonej Górze, 25 V 1981 współorganizator wiecu w obronie więźniów politycznych.
13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Zielonej Górze, od 18 I 1982 w Głogowie, od 30 VII 1982 w Grodkowie, od 16 VIII 1982 w Uhercach, 30 XI 1982 zwolniony. 16 XII 1982 – 1984 przeniesiony represyjnie do SP nr 7 w Nowej Soli. 15 III 1984 po rewizji zatrzymany na 48 godz., 1984-1990 objęty zakazem wykonywania zawodu nauczyciela. W 1983 członek Diecezjalnego Komitetu Pomocy dla Rodzin Osób Internowanych i Aresztowanych (bp Paweł Socha, ks. Zbigniew Stekiel); 1983-1989 współpracownik Diecezjalnego Duszpasterstwa Rolników (ks. Eugeniusz Jankiewicz, Edward Lipiec), 1985-1989 Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii św. Antoniego w Nowej Soli (Andrzej Gabryszewski, o. Ryszard Śleboda); 1983-1984 współpracownik podziemnej struktury Agencja Informacyjna „S” (Joanna Wierzbicka-Rusiecka), 1984-1986 współpracownik Krajowej Agencji Terenowej, drukarz pisma „AI «S»”, instruktor druku, korespondent (z woj. zielonogórskiego, gorzowskiego i legnickiego), organizator sieci kolportażu „AI «S»” i „KAT”. Od 1983 wielokrotnie operowany z powodu choroby nowotworowej, niezdiagnozowanej i nieleczonej w czasie internowania (w 1986 amputacja prawej nogi), od 1984 na rencie inwalidzkiej. XII 1987 – II 1990 zatrudniony w Spółdzielni Niewidomych Nadodrze w Bytomiu Odrz. 1988/1989 inicjator reaktywowania „S” tamże.
W IV 1989 założyciel i przewodniczący KO „S” w Bytomiu Odrz., członek KO „S” Województwa Zielonogórskiego; 16 VI 1989 współorganizator i członek Zarządu MKO w Nowej Soli, członek TZR w Zielonej Górze, VII 1989 – I 1990 w Prezydium. W II 1990 przywrócony do pracy w zawodzie, do 2007 nauczyciel w SP/Zespole Szkół w Bytomiu Odrz., od 2007 na emeryturze. 1998-2002 delegat na kolejne WZD Regionu Zielona Góra, członek ZR, delegat na kolejne KZD. 1991-2001 w PC, od 2001 w PiS. 1990-1998 i 2002-2006 radny Miasta Bytom Odrzański, VI-XI 1990 przewodniczący Rady Miasta Bytom Odrzański, 1998-2002 radny Lubuskiego Sejmiku Wojewódzkiego w Zielonej Górze. W 2008 współzałożyciel Stowarzyszenia Represjonowanych w PRL Ziemi Lubuskiej z siedzibą w Kożuchowie.
Współautor (z żoną Marią Perlak) książki ''Internowani w Uhercach II (16 VIII – 23 XII 1982)'' (2010).
Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Krzyżem Wolności i Solidarności (2016).
Od X 1981 rozpracowywany przez Wydz. IIIA/III KW MO w Zielonej Górze w ramach SO krypt. Fala/SOS krypt. Historyk/SOS krypt. Triumwirat; 19 I 1983 – 20 I 1986 przez KM MO/RUSW w Nowej Soli w ramach KE krypt. Historyk.