Romaszewska Zofia
Zofia Romaszewska (właśc. Irena Zofia), ur. 17 VIII 1940 w Warszawie. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, kierunek fizyka (1963).
W 1956 uczestniczka organizowanej przez „Po Prostu” ogólnopolskiej konferencji nt. perspektyw ruchów młodzieżowych. W 1967 współinicjatorka akcji zbierania podpisów pracowników naukowych w obronie Adama Michnika zawieszonego w prawach studenta UW. 1969-1971 prowadziła w swoim mieszkaniu polityczne koło samokształceniowe. Od IX 1976 organizatorka zbiórek pieniędzy dla represjonowanych robotników Radomia i Ursusa (w grupie Mirosława Chojeckiego), po jego zatrzymaniu (1 X 1976) przejęła (z mężem Zbigniewem Romaszewskim) organizację wyjazdów do Radomia; współpracowniczka KOR, następnie KSS KOR, od 1977 kierownik (z mężem) Biura Interwencyjnego KOR, następnie KSS KOR, dokumentującego przypadki łamania praw człowieka, redaktor działu „Praworządność” w „Biuletynie Informacyjnym” KSS KOR.
We IX 1980 współautorka dokumentu ''Raport Madrycki. O przestrzeganiu praw człowieka i obywatela w Polsce''. Od IX 1980 w „S”, kierowała pracami Komisji Interwencji MKZ, następnie Regionu Mazowsze, inicjatorka reaktywowania stowarzyszenia opieki nad więźniami Patronat.
Po 13 XII 1981 w ukryciu, w 1982 współorganizatorka i spikerka pierwszego podziemnego Radia „S” (pierwsza audycja 12 IV), 5 VII 1982 aresztowana, osadzona w AŚ Warszawa-Mokotów, 17 III 1983 skazana w procesie Radia „S” wyrokiem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego na 3 lata więzienia, od V 1983 osadzona w ZK w Bydgoszczy-Fordonie, autorka „Listu otwartego o sytuacji aresztowanych w AŚ Warszawa-Mokotów” skierowanego do Sejmu PRL, w VII 1983 zwolniona na mocy amnestii. W IV 1985 wyjechała do USA, gdzie stworzyła Polski Fundusz Obrony Prawnej, który stanowił podstawę materialną powołanej w 1986 działającej jawnie Komisji Interwencji i Praworządności „S”; 1986-1989 członek KIiP „S”. 25-28 VIII 1988 współorganizatorka Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w parafii św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach.
Od 1989 dyr. Biura Interwencji Kancelarii Senatu, w I 1995 zwolniona. W 1990 w ramach Fundacji Praw Człowieka z mężem i współpracownikami przy współudziale litewskiego Sąjūdisu organizatorka II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Leningradzie (ZSRS), w 1998 współorganizatorka III Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Warszawie. 1991-1993 sędzia Trybunału Stanu. Od 1995 w Stowarzyszeniu Komitet Polska-Czeczenia. 3 V 2000 współorganizatorka (z mężem) wystawy „Plakat i historia” na Kubie (wystawa antytotalitarna w wymowie, wywołała gwałtowną reakcję kubańskich władz komunistycznych). Od 2002 na rencie.
Laureatka Nagrody Praw Człowieka Fundacji Aurora przy Uniwersytecie Stanforda w Kalifornii (1987). Odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2006), w VI 2007 – IX 2010 w składzie Kapituły Orderu, 2008-2010 Kanclerz.
29 V – 13 XII 1974 rozpracowywana przez Wydz. IV Dep. II MSW w ramach SOS krypt. Rodzina; od 2 III 1977 przez Wydz. III/ III-2 w ramach SOS/SOR; 19 X 1978 – 26 X 1989 przez Wydz. III-2 KS MO/Wydz. IX/II Dep. III MSW w ramach SOS/SOR krypt. Graf.