Skwirowska Stefania Maria
Stefania Maria Skwirowska, ur. 27 IX 1923 w Warszawie, zm. 15 III 2019 tamże. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, Wydz. Humanistyczny (1950).
1937–1942 harcerka X Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej; 1939–1942 w Szarych Szeregach; 1942–1944 w AK, łączniczka, uczestniczka powstania warszawskiego.
1945–1946 pracownik Oddziału Warszawskiego PCK; 1946–1983 bibliotekarka, st. bibliotekarka, redaktorka, kierownik zakładu w Instytucie Bibliograficznym Biblioteki Narodowej w Warszawie.
IX 1980 współorganizatorka NSZZ Pracowników BN; od X 1980 w „S”; sekretarz, nast. wiceprzew. KZ.
13–14 XII 1981 współorganizatorka strajku w BN, członek KS, pomagała w ukryciu dokumentów „S”, nast. zwolniona; 1981–1989 członek TKZ. 1983 przeniesiona na emeryturę, 1983–1991 bibliotekarz w Bibliotece Bobolanum w Warszawie. 1984–1988 współorganizatorka skupowania i przekazywania BN wydawnictw niezależnych. 1985–1987 katechetka w kościele Miłosierdzia Bożego i Świętej Faustyny w Warszawie.
1994–2004 pracownik naukowy Instytutu Bibliograficznego BN. Od 1989 członek Światowego Zwiąku Żołnierzy Armii Krajowej.
Autorka wielu publikacji naukowych z zakresu bibliografii i bibliografii historii, współredaktorka książki Jan Paweł
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
poza cenzurą PRL. Bibliografia 1976–1989 (1996), redaktor Bibliografii niezależnych wydawnictw ciągłych z lat 1976–1990 (2001).
Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), wyróżniona Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2013).
13 II 1982 – 1985 rozpracowywana przez Wydz. III-1 KS MO/SUSW w ramach KE.
Anna Grażyna Kister