Encyklopedia Solidarności Wryszcz Edward - Biogramy -

Edward Wryszcz, ur. 4 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1945 w Majdanie Nowym k. Biłgoraja. Ukończył Technikum Elektryczno-Mechaniczne w Piechowicach (1970).

1964-1966 zasadnicza służba wojskowa, 1966-1990 ślusarz, tokarz, nauczyciel zawodu, ślusarz-elektrodrążacz w Dolnośląskich Zakładach Maszyn Elektrycznych Karelma w Piechowicach k. Jeleniej Góry.

Od IX 1980 w „S”, członek KZ w Karelmie, autor (z żoną Celiną) codziennych audycji informacyjnych w zakładowym radiowęźle; kolporter prasy związkowej (m.in. „Solidarność Jeleniogórska”, „Odrodzenie”, „Tygodnik Solidarność”, „Solidarność Dolnośląska”); w 1981 działacz KKK „S” POiW (reprezentował nauczycieli zawodu w szkołach przyzakładowych w woj. jeleniogórskim nieobjętych Kartą Nauczyciela).

14 XII 1981 współorganizator strajku włoskiego w Karelmie, zatrzymany i przesłuchany. 27 XII 1981 zatrzymany ponownie, internowany w Ośr. Odosobnienia w Kamiennej Górze, Głogowie, Grodkowie i Uhercach, 15 XI 1982 zwolniony. XI 1983 – IX 1986 członek TKK „S” Regionu Jeleniogórskiego; 1983-1989 członek Rady Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy Duszpasterstwa Ludzi Pracy, struktury kościelne, faktycznie posiadające charakter stowarzyszeń, których celem było wzmocnienie moralne i rozwój duchowy pracujących, a także pobudzenie ich do aktywności w życiu zawodowym i społecznym. Ich działalność nie zawsze była całkowicie jawna. Pierwsze DLP powstały w 1973, szczególny rozkwit tych struktur, często przy współudziale laikatu, nastąpił w okresie stanu wojennego i delegalizacji „S”, co wynikało z bieżących potrzeb – głównie pomocy internowanym działaczom związku, ale także np. potrzeby wspólnotowości czy dalszego samokształcenia po zawieszeniu działalności kursów organizowanych w ramach tzw. Uniwersytetu Latającego. Zazwyczaj opiekunami duszpasterstw byli księża diecezjalni: proboszczowie albo delegowani do tej pracy wikariusze, np. Jerzy Popiełuszko, który od I 1979 pełnił posługę jako duszpasterz średniego personelu medycznego w archidiecezji warszawskiej. Jednym z prężniej działających DLP kierował w parafii św. Maksymiliana w nowohuckich Mistrzejowicach ks. Kazimierz Jancarz, który organizował tam m.in. czwartkowe Msze za Ojczyznę. Z duszpasterstwem tym był związany ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Często opiekę nad DLP sprawowali także księża zakonnicy. DLP przede wszystkim pogłębiały świadomość chrześcijańską; ich członkowie poznawali katolicką naukę społeczną, papieskie encykliki, aktualności z życia gospodarczego i społecznego. W ramach DLP organizowano od 1982 Ogólnopolską Pielgrzymkę Ludzi Pracy, która w 3. sobotę i niedzielę IX każdego roku wyruszała (i wyrusza) na Jasną Górę. DLP organizowały pielgrzymki także do innych miejsc kultu religijnego. Choć wszystkie one miały charakter religijny, pozwalały zarazem pracownikom, szczególnie tym zrzeszonym w „S”, na zamanifestowanie jedności i starań w walce o wolność, godność człowieka pracy i prawa pracownicze. Przeciwko DLP protestowały niejednokrotnie władze państwowe, traktując ich działalność jako zagrożenie w sferze wpływu na środowiska robotnicze. DLP prowadziły ponadto działalność samokształceniową, budowały poczucie wspólnoty w kręgu wartości chrześcijańskich, wywierały pozytywny wpływ na życie religijne, społeczne, rodzinne, zawodowe i polityczne. w Jeleniej Górze przy kościele Podwyższenia Krzyża Świętego; 1983-1987 współpracownik i aktor teatru amatorskiego przy Niezależnym Teatrze Scena Czterdzieści i Cztery w Jeleniej Górze; 1983-1989 kolporter ulotek, wydawnictw podziemnych (m.in. Niezależnych Warsztatów Wydawniczych Ogniwo we Wrocławiu) i prasy podziemnej w Piechowicach i Jeleniej Górze (m.in. „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walcząca”, „Tygodnik Mazowsze”, „Dywanik”, „Celwiskoziak”, „Gencjana”, „Zerwij Kajdany, Połam Bat...”); 1984-1985 współpracownik redakcji (m.in. z Władysławem Stefanem Niegoszem i Elżbietą Zawadzką) zakładowego podziemnego pisma Solidarności Walczącej „Zerwij Kajdany, Połam Bat...”, autor winiety pisma i tekstów. W 1985 zwolniony z pracy, przywrócony przez Sąd Pracy we Wrocławiu. 23 X 1985 współautor i sygnatariusz listu do Sejmu PRL m.in. w obronie uwięzionego Władysława Frasyniuka.

1989-1993 w „S”, w 1989 przewodniczący Komitetu Organizacyjnego „S”, następnie KZ „S” w Karelmie; II-XI 1989 sekretarz TZR „S” Jelenia Góra; XI 1989 – III 1990 delegat na II WZD Regionu Jelenia Góra, XII 1989 – V 1990 sekretarz ZR; w 1990 delegat na II KZD. IV-VI 1989 współzałożyciel i członek Wojewódzkiego KO „S” w Jeleniej Górze; w 1989 współzałożyciel (m.in. z Ferdynandem Kuźmą i Leszkiem Zamościńskim) KO „S” w Piechowicach, do 1994 członek, 1990-1994 burmistrz Piechowic z listy KO „S”. 1994-1995 bezrobotny, 1995-2012 podreferendarz Biura Obsługi Roszczeń b. Pracowników Zakładów R1 przy Państwowej Agencji Atomistyki w Jeleniej Górze, od 2010 na emeryturze. Od 2004 w PiS. Od XI 2011 współzałożyciel, członek Sekcji Emerytów i Rencistów przy ZR Jeleniogórskiego.

Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).

Do 8 V 1984 rozpracowywany przez Wydz. V WUSW w Jeleniej Górze w ramach SOS krypt. Siatka; 16 IV 1985 – 15 IV 1987 w ramach SOS krypt. Działacze; do 5 VII 1989 w ramach KE krypt. Fotograf; 5 VII – 19 X 1989 w ramach SOR.

Ivo Łaborewicz|Łukasz Sołtysik