Karuś Jan
Jan Karuś, ur. 16 IX 1941 w Tapinie k. Jarosławia. Ukończył ZSZ w Jarosławiu (1958).
1958–1961, 1963–1966, 1973–1975 praca w gospodarstwie rolnym rodziców, 1961–1963 służba wojskowa, 1966–1972 kierownik/brygadzista w stolarni Państwowego Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolnego w Radymnie, 1972–1973 kierownik w stolarni w Huwnikach Kombinat Rolny w Sierakoścach, 1975–1995 prowadził gospodarstwo rolne w Tapinie.
Od jesieni 1980 zaangażowany w tworzenie NSZZ Rolników Indywidualnych. I i II 1981 uczestnik strajku chłopskiego w siedzibie b. WRZZ w Rzeszowie, członek KS, 18 II 1981 sygnatariusz porozumienia, 19 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 listu intencyjnego do premiera gen. Wojciecha Jaruzelskiego na zakończenie protestu. 8–9 III 1981 uczestnik Zjazdu Zjednoczeniowego zw. zaw. rolników w Poznaniu, na którym powołano Ogólnopolski Komitet Założycielski NSZZ RI „S”. Od 9 III 1981 przew. KKR NSZZ „S” RI. Od VI 1981 wiceprzew. Wojewódzkiego Komitetu Założycielskiego NSZZ „S” RI w Przemyślu z siedzibą w Jarosławiu.
13 XII 1981 internowany, osadzony w Ośr. Odosobnienia w Uhercach i Łupkowie, 14 V 1982 zwolniony. 1982–1989 działacz podziemnych struktur „S”, kolporter ulotek, książek i gazet (m.in. „Tygodnik Mazowsze”, „Busola”), udział w organizowaniu konspiracyjnych drukarni. 1982–1989 organizator spotkań opozycjonistów – rolników z bp. Ignacym Tokarczukiem. 1982–1989 uczestnik spotkań Krajowej Rady Rolników w Wilanowie. V 1988 z Tadeuszem Trelką, Jarosławem Śliwińskim i Jerzy Trojnarem, powiadomił wojewodę przemyskiego Andrzeja Wojciechowskiego o powstaniu Tymczasowej Rady Rolników „S” jako kontynuatorki NSZZ RI i żądał zwrotu mienia związku. 1982–1988 zatrzymywany, przesłuchiwany i rewidowany.
1989 przew. WKZ NSZZ „S” RI w woj. przemyskim, wyznaczony na delegata Tymczasowej Rady Rolników na rozmowy Okrągłego Stołu (delegacji nie dopuszczono). 1989–1996 przew. Wojewódzkiego Samorządnego Związku RI „S”. 1992–1996 wiceprzew. Krajowego Związku Rolników Indywidualnych.
1990–2010, 2014–2018 radny gm. Rokietnica; 1990–1994, 1998–2002 przew. Rady Gminy; 1995–2000 na rencie chorobowej, od 2000 na emeryturze.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Krzyżem Wolności i Solidarności (2015), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2018); uhonorowany Medalem 100-lecia Odzyskania Niepodległości (2018).
17 VII 1981–28 V 1985 rozpracowywany przez Wydz. IV/VI KW MO/WUSW w Przemyślu w ramach SO krypt. Wici; 25 III 1982–12 IV 1983 przez Wydz. IV KW MO tamże/p. VI RUSW w Jarosławiu w ramach KE krypt. Klon; 23 III 1983–29 XII 1987 przez Wydz. IV/VI KW MO/WUSW w Przemyślu/p. VI RUSW w Jarosławiu w ramach SOR krypt. Zielarz; 15 IV 1985–20 I 1986 przez Wydz. VI WUSW w Przemyślu w ramach SOR krypt. Sygnatariusze; 30 V 1985–24 XI 1989 przez Wydz. VI WUSW tamże w ramach SO krypt. Wspólnota; 10 II 1988–26 X 1989 przez p. VI RUSW w Jarosławiu w ramach KE krypt. Zielarz.