Encyklopedia Solidarności Chrześcijańska Wspólnota Ludzi Pracy - Hasła rzeczowe -

Chrześcijańska Wspólnota Ludzi Pracy, organizacja założona 28 IV 1979 w Krakowie-Nowej Hucie przez Franciszka Grabczyka, Jana L. Franczyka, Adama Macedońskiego i Wojciecha Sukiennika (pod ps. Andrzej Walczyk) w 19. rocznicę obrony krzyża nowohuckiego; za cel stawiano sobie pogłębianie życia duchowego i religijnego oraz upowszechnianie chrześcijańskich ideałów i zasad życia wśród pracujących, rozwijanie życia społecznego i kulturalnego ludzi pracy, starania o sprawiedliwy podział dóbr duchowych, kulturalnych i materialnych zgodnie ze wskazaniami chrześcijańskiej nauki społecznej, walka o uznanie i szacunek dla tysiącletniej tradycji chrześcijaństwa w Polsce, obrona i upowszechnianie praw człowieka. Wg założycieli organizacja była wspólnotą ludzi pragnących służyć Ewangelii i w jej duchu żyć i pracować.

Założono pismo „Krzyż” – organ ChWLP, od nr. 2 „Krzyż Nowohucki”; nr 1 ukazał się podczas pierwszej wizyty Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. w Krakowie (VI 1979); założono także Wydawnictwo Krzyża Nowohuckiego, którego nakładem 1979-1981 ukazało się ok. 20 tytułów.

Z ChWLP, pismem i wydawnictwem współpracowali kleryk Tadeusz Zaleski (publikował pod ps. Jacek Partyka), który w 1985 i 1986 wydał kilka 2-stronicowych nr. „Krzyża Nowohuckiego”, oraz Stanisław Tor i Henryk Pach.

16 X 1979 działacze ChWLP wystosowali list otwarty do Przewodniczącego Rady Państwa PRL ws. udostępnienia Kościołowi rzymskokatolickiemu w Polsce środków masowego przekazu. 2 III 1980 wydali oświadczenie ws. bojkotu wyborów do Sejmu PRL, ponadto żądali zmian prawa i ordynacji wyborczej. 27 IV 1980, w 20. rocznicę walk o krzyż w Nowej Hucie, po mszy św. w kościele MB Królowej Polski (Arka Pana) w Nowej Hucie-Bieńczycach, ChWLP zorganizowała pochód pod krzyż stojący w miejscu, gdzie pierwotnie miał stanąć pierwszy nowohucki kościół, niesiono wieniec z napisem „Obrońcom Krzyża w Nowej Hucie 1960-1980 – Chrześcijańska Wspólnota Ludzi Pracy” oraz transparent „Nie można oddzielić krzyża od ludzkiej pracy”; manifestantów kilkakrotnie atakowali funkcjonariusze SB i MO po cywilnemu, bezskutecznie próbując rozproszyć pochód; pod krzyżem zebrani odśpiewali ''Boże, coś Polskę''; wg organizatorów w demonstracji uczestniczyło ok. ok. 2 tys. osób, wśród nich członkowie i sympatycy SKS, KPN i Instytutu Katyńskiego. 30 VII 1980 w związku z lipcowymi strajkami ChWLP opublikowała oświadczenie, w którym m.in. wyrażono pełne poparcie dla strajkujących. 26-30 VIII 1980 ChWLP zorganizowała w kościele w Nowej Hucie-Bieńczycach głodówkę w intencji strajkujących robotników, w której uczestniczyli: S. Tor, A. Macedoński, Mieczysław Majdzik, J.L. Franczyk i Zygmunt Łenyk z KPN (do 28 VIII 1980 ze względu na stan zdrowia).

ChWLP zakończyła działalność 13 XII 1981 – internowani zostali: A. Macedoński, J.L. Franczyk (obaj do 2 VII 1982), W. Sukiennik (do 8 VII 1982), M. Majdzik (do 23 VII 1982).

Od 2 V 1980 Wydz. III/III-1 KW MO w Krakowie prowadził przeciwko działaczom ChWLP SOS krypt. Hutnik, następnie sprawę przejął DUSW Nowa Huta i kontynuował ją przeciwko J.L. Franczykowi do IV 1987.

Grzegorz Waligóra, Ewa Zając