Grupa Polityczna Samostanowienie
Grupa Polityczna Samostanowienie, uformowała się w Warszawie w poł. 1984 i powołała Zespół Polityczny w składzie: Stanisław Plewako, Tomasz Borkowski, Jerzy Pawłowicz, Jacek Borkowicz, Zbigniew Pływaczewski, Michał Lauk. Za gł. cel stawiano odzyskanie niepodległości przy zachowaniu ciągłości prawnej państwa polskiego, zachowanej przez Rząd RP na Uchodźstwie. GP Samostanowienie odrzucała powojenny system ABC, system ABC, system w „S” Regionu Małopolska, trójpoziomowy, hierarchiczny system kolportażowo-informacyjny, dający możliwość szybkiego obiegu informacji pomiędzy poszczególnymi ogniwami Związku (od centrali do każdej KZ); opracowany przez zespół pracowników Krakowskiego Biura Projektów Budownictwa Komunalnego pod kierunkiem Bolesława Śliwińskiego. jałtański, w tym zmiany granic polskich po II wojnie światowej, uznawała zasadę samostanowienia narodów zniewolonych przez ZSRS. W II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1985 ukazał się nr 1. kwartalnika politycznego „Samostanowienie”, w którym (do 1989) prezentowano własny program polityczny i kształtowano wokół niego ośrodek ideowy. Wiosną 1987 GP Samostanowienie przeprowadziła akcje ulotkowe w Warszawie w obronie polskich katolików prześladowanych w Żytomierzu na Ukrainie; w V 1987 przystąpiła do Porozumienia Partii i Organizacji Niepodległościowych w charakterze obserwatora. W 1988 przedstawiła inicjatywę integracji opozycji niepodległościowej wokół idei powołania krajowego oddziału Rady Narodowej RP (ciała zastępującego na emigracji parlament RP); w nr. 8. „Samostanowienia” opublikowano propozycję statutu krajowego oddziału RN RP. 11 XI 1988 w Warszawie podczas spotkania przedstawicieli Porozumienia Partii i Organizacji Niepodległościowych, Solidarności Walczącej i KPN (w przededniu rozmów z „S”) przyjęto Komunikat zawierający żądanie ponownej legalizacji Związku i postulat wolnych wyborów; wyłoniono 6-osobową Komisję Przygotowawczą, która w nast. miesiącach nie osiągnęła zamierzonych celów z powodu wewnętrznych nieporozumień, gł. z Leszkiem Moczulskim. GP Samostanowienie była przeciwna obradom Okrągłego Stołu, swoje stanowisko przedstawiła w oświadczeniu z 3 II 1989 pt. „Jesteśmy przeciwko wszelkim porozumieniom z komunistami”. Od IV 1989 do wiosny 1990 działała utworzona z inicjatywy Grupy Agencja Wschodnia, wydająca biuletyn z bieżącymi informacjami z Litwy, Białorusi i Ukrainy, ze szczególnym uwzględnieniem wiadomości o Polakach tamże; pismo dostarczano do redakcji krajowych i emigracyjnych czasopism. GP Samostanowienie zaprzestała działalności w V 1990; większość jej czołowych działaczy kontynuowała aktywność w ramach Fundacji Wspierającej Oświatę Polską za Granicą Samostanowienie.