II Garnitur Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego
II Garnitur Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ „Solidarność” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, struktura powołana 13 XII 1981 w Szpitalu nr 1 w Gliwicach dzięki inicjatywie Władysława Kostrzewskiego, lekarza, który w nocy karetkami pogotowia przywiózł tam kilku działaczy „S”, których jeszcze nie zatrzymała SB. Za pomocą dziecięcej drukarenki wykonano i rozrzucono pierwsze ulotki formatu A5, sygnowane przez KPN i „S”, zawierające hasła: „Precz z komuną”, „Wypuścić internowanych”, „Przywrócić Solidarność”. 14 XII 1981 Tadeusz Drzazgowski, Bogusław Choina (aresztowany 17 XII 1981) i Andrzej Jakubiec wydrukowali na ramce nr 1 „Biuletynu II Garnituru Gliwickiej Delegatury RKW NSZZ «Solidarność»”. 31 XII 1981 w centrum Gliwic wypuszczono kilkaset ulotek przyczepionych do karnawałowych baloników, w I 1982 akcję powtórzono.
W ulotkach i pismach sygnowanych przez Delegaturę umieszczano dla zmylenia SB skróty RKW lub TKK. Delegatura była organizacją autonomiczną o strukturze poziomej; każda z 11 grup, które przyłączyły się w ciągu kilku miesięcy, działała niezależnie: każda prowadziła kolportaż wydawnictw podziemnych, niektóre miały drukarnie. 1. grupą, działającą w środowisku medycznym, kierował W. Kostrzewski, po jego internowaniu (5 III 1982) Piotr Hatossy; 2. grupa, kierowana przez Zbigniewa Sawickiego, działała w Zakładzie Produkcji Przemysłowej Elbląskiego Kombinatu Budowlanego (znanym jako Fabryka Domów); 3. grupa, KOS, w Sośnicy; 4. grupa, kierowana przez Tadeusza Bełza, odpowiadała za sprawy techniczne; 5. grupa, Andrzeja Grabary, przeprowadzała nietypowe akcje; 6. grupa, Kazimierza Michalczyka, działała w Kombinacie Budowlano-Montażowym Przemysłu Węglowego Famont; 7. grupa, Piotra Kowrygi, odpowiadała za finansowanie; 8. grupa, kierowana przez młodego inżyniera NN prowadziła kolportaż i wspomagała Delegaturę finansowo; 9. grupa związana była z Andrzejem Szlachtą, redaktorem „Biuletynu” (do IV 1982); 10. grupa skupiała się wokół małżeństwa Woźniców; 11. grupą, Akademicką Grupą Oporu Politechniki Śląskiej, kierował Andrzej Jarczewski. Działalność wszystkich grup koordynował T. Drzazgowski.
Największym wspólnym przedsięwzięciem było zorganizowanie i przeprowadzenie dwóch manifestacji: 3 V i 31 VIII 1982; do przygotowania drugiej użyto m.in. nadajnika radiowego skonstruowanego przez Witolda Kuczyńskiego. Kolejną ważną akcją było „stemplowanie” autobusów w gliwickiej zajezdni w odpowiedzi na nową, antysolidarnościową ustawę o związkach zawodowych; półmetrowe stemple wykonał T. Bełz, 8/9 X 1982 kilka 2-osobowych ekip błyskawicznie ostemplowało 150 autobusów napisami „Solidarność żyje”.
Inicjatorem i kierownikiem większości akcji Delegatury był T. Drzazgowski, w 1983 przekazał kierownictwo P. Kowrydze. Działalność Delegatury, skupiająca się na druku i kolportażu wydawnictw podziemnych, trwała nieprzerwanie do 3 V 1989, kiedy zakończyła się manifestacją pod hasłem „Na razie bierzemy 35%”.
Najcięższe represje dotknęły B. Choinę, pierwszego szefa Delegatury, który 25
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1982 został skazany wyrokiem SN na 5 lat więzienia. K. Michalczyka, u którego znaleziono 285 egz. „Manifestacji Gliwickiej”, internowano (1982), następnie zmuszono do emigracji.
Andrzej Jarczewski