Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka
"Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka", zorganizowana przez Komisję Interwencji i Praworządności „S” oraz Ruch WiP, obradowała 25-28 VIII 1988 w kościele św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach w 40. rocznicę uchwalenia przez ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (1948). Honorowym przewodniczącym został Lech Wałęsa, który nie przybył do Krakowa ze względu na strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, przysłał do uczestników Konferencji list kończący się słowami: ''Nie ma wolności bez Solidarności''. Komitet Organizacyjny Konferencji tworzyli współprzewodniczący Zbigniew Romaszewski i Jan Maria Rokita oraz: Zbigniew Fijak, Zofia Romaszewska, Dariusz Rupiński, Bartłomiej Sienkiewicz. Biuro Organizacyjne prowadził Wojciech Myślecki (Wrocław), Biurem Prasowym i archiwum kierował Marek Czerski. Gospodarzem Konferencji był ks. Kazimierz Jancarz związany z podziemną „S” w Nowej Hucie.
W obradach Konferencji wzięło udział ok. 1 tys. osób, w tym blisko 300 gości zagranicznych z ok. 40 krajów, zarówno z Europy Wschodniej, Zachodniej, jak i krajów Ameryki i Azji. Brali w niej udział m.in.: przewodniczący Międzynarodowych Konfederacji Wolnych ZZ John Vanderveken i Sekretarz Generalny Światowej Konfederacji Pracy Jan Kułakowski; przewodniczący UFT (United Federation of Teatchers), największego związku nauczycieli w USA, Albert Shanker; przedstawiciel Międzynarodowej Helsińskiej Federacji Praw Człowieka Jerry Labor; przedstawiciele Parlamentu Europejskiego, wśród nich James Moorhouse; Assadi Abdul Basaul – członek afgańskiej rodziny królewskiej, b. szef radia i telewizji afgańskiej, więzień polityczny wypędzony z Afganistanu w 1981; Raymond Flynn – burmistrz Bostonu; Natalia Gorbaniewska – tłumaczka, więzień polityczny (1969-1972), na emigracji we Francji od 1976, autorka książki dokumentu o demonstracji na pl. Czerwonym w Moskwie 25 VIII 1968; Méndez Juan Ernesto – znany argentyński adwokat więziony w l. 1975-1977, na emigracji dyr. biura Amnesty International w Waszyngtonie; Máximo Pacheco – chilijski adwokat, b. ambasador Chile w ZSRS, prezes Komisji Praw Człowieka w Chile; trzech pracowników biur amerykańskich senatorów: Alana Dixona, Franka Lautenberga, Carla Levina oraz Michael E. Hammond z Komitetu Organizacyjnego Senatu i przywieźli ze sobą Rezolucję Senatu i Kongresu USA ostro krytykującą rząd gen. Wojciecha Jaruzelskiego; Czesi przysłali list od Komitetu Obrony Niesprawiedliwie Prześladowanych. Lane’a Kirklanda – przewodniczącego amerykańskich związków zawodowych AFL-CIO, komuniści do Polski nie wpuścili.
Organizacja tak wielkiej, niezależnej imprezy w warunkach państwa komunistycznego i przy przeciwdziałaniu SB stanowiła duże wyzwanie. Ponieważ nie można było skorzystać z państwowej bazy hotelowej, uczestnicy zostali zakwaterowani w mieszkaniach parafian, którzy odpowiedzieli na apel ks. Kazimierza Jancarza. Poważnym problemem, uwzględniając powszechne braki rynkowe, było zapewnienie wyżywienia. Organizatorzy zakupili świnie, zapewnili ubój i produkcję wędlin, następnie przygotowanie posiłków. Operacja ta spotkała się z zainteresowaniem SB, którą usiłowała udowodnić popełnienie przestępstwa nielegalnego uboju.
W VIII 1988 na Śląsku w kopalniach, na Wybrzeżu Gdańskim i Szczecińskim, w Hucie Stalowa Wola Wola „Wola”, pismo wydawane w Warszawie I 1982 – 11 IX 1989, od 1989 jako oficjalne pismo „S” Regionu Mazowsze. wybuchły strajki i na Konferencję przyjechali robotnicy z postulatami Komitetów Strajkowych z KWK Manifest Lipcowy i z MKS Regionu Pomorze Pomorze „Pomorze”, podtytuł: „Pismo niezależne”, sygnowane przez Tymczasowy Zarząd Regionu Pomorza Zachodniego NSZZ „Solidarność”. Zachodnie. W odpowiedzi na robotnicze postulaty na wniosek krajowych i międzynarodowych organizacji związkowych obecnych na Konferencji zgłoszono Projekt Deklaracji popierającej postulaty i żądania strajkujących w Polsce robotników. Deklarację podpisało 14 central związkowych z Francji, Belgii, USA, Danii, Japonii, Włoch, Portugalii, Holandii, przyjęto ją w głosowaniu i stała się Deklaracją Konferencji.
Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka była niezwykłym połączeniem i przenikaniem się dwu płaszczyzn, na których toczyły się w Polsce w VIII 1988 zmagania o prawa człowieka: strajków i forum dyskusyjnego, gdzie ponad 1 tys. uczestników upomniało się o ludzką godność i prawa człowieka. Było to pierwsze tego typu spotkanie w krajach obozu komunistycznego. Nieformalne zalegalizowanie Konferencji, jako faktu dokonanego, zostało na władzach PRL wymuszone. Zaproszono przedstawicieli władz PRL, m.in. Ministerstwa Sprawiedliwości – przybyło 5 sędziów Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z prezesem Marianem Litwą, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych – przybył płk Godlewski. W Konferencji nie wzięła udziału zaproszona rzecznik praw obywatelskich Ewa Łętowska.
W 1. dniu obrad plenarnych miały miejsce wystąpienia porządkujące problematykę praw człowieka, przedstawiające organizacje, które reprezentowali prelegenci, wystąpili m.in.: Jerzy Turowicz – redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”, Paweł Kłoczowski – historyk, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek redakcji pisma „Res Publica”, Sergio Stanzani – inżynier, I sekretarz Partii Radykalnej Włoch, Andre Hannz – przewodniczący nowo powstałego ZZ Pracowników Naukowych Węgier, Stefan Starczewski – przedstawiciel Komitetu Helsińskiego w Polsce, Aleksander Vondra – przedstawiciel czechosłowackiej Karty 77, Anna Walentynowicz z „S”, niewidoma Eva Brantley – tłumaczka i przedstawicielka ONZ, Leszek Moczulski – przewodniczący KPN, i wielu innych. W kolejnych 2 dniach obrady przeniosły się do grup problemowych, gdzie zajmowano się m.in. kwestiami: współpracy politycznej w Europie, zagadnieniami prawa międzynarodowego (ludobójstwo), prawami dziecka (rodzina, edukacja), prawem związkowym, prawem gospodarczym, ekologią i ochroną środowiska; poruszono także temat okupowanego Tybetu przez Chińską Republikę Ludową oraz skierowano apele i petycje ws. prześladowań mniejszości narodowych w Rumunii rządzonej przez Nicolae Ceauşescu. Konferencja podjęła 11 uchwał w sprawach m.in.: „S” i strajków w Polsce, kontynuowania społecznych Międzynarodowych Konferencji Praw Człowieka w Europie Środkowej i Wschodniej (następna odbyła się we współpracy z litewskim Sąjūdisem we IX 1990 w Leningradzie, ZSRS), ws. nieskrępowanej wolności zrzeszania, wystosowano petycję do ONZ ws. praw człowieka w ustawodawstwach państwowych, ws. procesów integracji Europy, mniejszości narodowych, praw rodziny. Konferencja wystosowała listy końcowe do Jana Pawła II, L. Wałęsy i Andrieja Sacharowa.