Strajk okupacyjny w Zakładach Przemysłu Jedwabniczego Silwana w Gorzowie Wielkopolskim 14 XII 1981
"Strajk okupacyjny w Zakładach Przemysłu Jedwabniczego Silwana w Gorzowie Wielkopolskim 14 XII 1981" 14 XII 1981 w Zakładach Przemysłu Jedwabniczego Silwana w Gorzowie Wlkp. na I zmianie na wydziałach produkcyjnych panował niepokój związany z wprowadzeniem stanu wojennego. Pracownicy zdecydowani byli na podjęcie protestu. Po odwiedzeniu wszystkich wydziałów, Jerzy Kretkowski, wiceprzewodniczący Komisji Zakładowej zwołał na godz. 10.00 zebranie załogi w zakładowej stołówce. Przybyli na nie również dyrektorzy ZPJ: M. Ring i J. Budziszewski, przedstawiciel MO i komisarz wojskowy, którzy wezwali pracowników do niezwłocznego powrotu na stanowiska pracy. Jerzy Kretkowski poinformował zebranych o zdewastowaniu w nocy z 12 na 13 XII pomieszczeń Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność" i internowaniu działaczy „S”.
Załoga zadecydowała o ogłoszeniu strajku okupacyjnego, J. Kretkowski stanął na czele Komitetu Strajkowego. Strajkowe służby wartownicze otrzymały polecenie, aby nie wpuszczać do zakładu pracowników, którzy nie wyrazili zgody na przystąpienie do protestu, w tym kierowników wydziałów produkcyjnych. Kobietom mającym małe dzieci KS zaproponował powrót do domu. Zorganizowano też służbę informacyjną i wyżywienie dla strajkujących.
Wśród postulatów strajkowych, w których pracownicy domagali się odwołania stanu wojennego i uwolnienia internowanych znalazło się także żądanie uwolnienia i przywiezienia na teren zakładu internowanego pracownika ZPJ Silwana – etatowego członka prezydium gorzowskiego Zarządu Regionu NSZZ „S”. O decyzjach i postulatach KS powiadomiono dyrekcję ZPJ Silwana.
Miejscem ogólnozakładowego strajku był Wydział Wykańczalni. Wzięło w nim udział ok. 700 osób. Trwał do 16 XII. Po brutalnej pacyfikacji Zakładów Mechanicznych Gorzów pracownicy ZPJ Silwana zdecydowali się na jego przerwanie.
Przywódca strajku J. Kretkowski został aresztowany 25 I 1982, osądzony przez Sąd Wojewódzki w trybie doraźnym i 17
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
skazany na 3 lata 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 2 lata pozbawienia praw publicznych.
Grażyna Pytlak