Wolny Związkowiec
"Wolny Związkowiec", pismo MKR, następnie MKZ „S” z siedzibą w Hucie Katowice, wydawane legalnie 15 IX 1980 – 12 XII 1981, jako pismo strajkowe 13-23 XII 1981, następnie od 12 I 1982; nr. 1-2 z podtytułem: „Organ Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych w Hucie Katowice”, nr. 3-4: „Biuletyn NSZZ w Hucie Katowice”, od 25 IX 1980: „Biuletyn NSZZ «Solidarność» Huta Katowice”. Pomysłodawcą tytułu pisma był Kazimierz Świtoń.
Legalnie ukazało się 68 nr. w nakładzie 15-50 tys. egz., w okresie strajku – 31 nr. w nakładzie 1-2 tys. egz.; druk w zakładzie poligrafii na terenie HK; IX 1980 –
II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo.
1981 pismo o obj. 4 s. w formacie A5, II-XII 1981 – o obj. 4-10 s. w formacie A4.
Początkowo w składzie zespołu redakcyjnego: Zbigniew Kupisiewicz (redaktor naczelny), Andrzej Krawczyk, Wiesław Tatko (X 1980 – I 1981); następnie dołączyli: Czesław Świerczyński, Hanna Janiak, Jerzy Milanowicz (IX 1980 – III 1981), Stanisław Łaski (rysownik), od 31 I 1981 Jacek Cieślicki (nowy redaktor naczelny), Stanisław Madziej, Aleksandra Trzaska.
Publikowano informacje o pracach „S” w kraju i Regionie, artykuły na temat bieżących spraw społeczno-gospodarczych, rysunki satyryczne (m.in. słynną karykaturę Leonida Breżniewa jako niedźwiedzia).
Do XII 1981 kolportowano głównie w zakładach na terenie całego kraju współpracujących lub wchodzących w skład Kombinatu Metalurgicznego HK.
W składzie zespołu wydań strajkowych: Z. Kupisiewicz, A. Trzaska, J. Milanowicz, Henryk Doczyk, Wojciech Zimowski, Sławomir Jakóbów, Andrzej Grzebielucha, Janusz Jasicki. Pismo najpierw składane ręcznie, później powielane techniką kserograficzną.
Po pacyfikacji strajku członkowie redakcji zostali aresztowani i skazani na kary więzienia: H. Doczyk – 6,5 roku, Z. Kupisiewicz – 5,5 roku, A. Trzaska – 5 lat, J. Jasicki – 4 lata, W. Zimowski – 4 lata, A. Grzebielucha – 3 lata.
Pierwszy nr podziemny ukazał się z datą 12 I 1982, redagowany i drukowany tzw. metodą na szkle przez Andrzeja Kisielińskiego i Jerzego Milanowicza. 1982-1988 pismo częściowo bez numeracji, oznaczone datowaniem, wydano też nr. bez datowania.
Ukazało się ok. 100 nr. o obj. 2 s. w formacie A4 i A5, drukowanych głównie na tzw. ramce i powielaczu w nakładzie 1-4 tys. egz. Drukiem zajmowały się niezależne grupy, które nie utrzymywały ze sobą kontaktu. 1984-1988 z powodu aresztowań i stałej inwigilacji pismo ukazywało się nieregularnie.
W składzie zespołu redakcyjnego m.in.: A. Kisieliński, J. Milanowicz (tworzący tzw. grupę zagłębiowską), Marek Nowicki, Antonii Łopatka, Adam Łopatka, Ewa Linczowska, Marek Linczowski, Eugeniusz Kowalski, Jerzy Kucharski, Danuta Królik, Bartłomiej Królik (tworzący tzw. grupę dąbrowską) oraz Włodzimierz Bożek, Janusz Ostrowski, Herbert Rennert, Krystyna Staniszewska, A. Trzaska i Jan Zawada. IX 1988 – IV 1989 redakcją kierował M. Nowicki we współpracy z A. Kisielińskim (odpowiedzialny za druk) i K. Staniszewską – zespół wydał 7 nr.
Zamieszczano m.in. krótkie komunikaty i ogłoszenia oraz informacje nt. bieżących wydarzeń w kraju.
1989-2010 druk w zakładzie poligrafii. Redaktorzy naczelni: IV-XII 1989 Aleksander Gągalski, następnie Mirosław Wróbel, IV 1991 – 1993 Sławomir Biszta, 1993-1994 Ryszard Konieczny, 1994-1995 ponownie Z. Kupisiewicz, 1995-1999 Paweł Rosicki, od 1999 pismo redaguje i wydaje Jacek Zommer.
Robert Dyja