Hasła rzeczowe

Ośrodek Odosobnienia w Iławie

Ośrodek Odosobnienia w Iławie, funkcjonował 13 XII 1981 – 28 VI 1982 w Zakładzie Karnym w Iławie. Ośrodkiem kierował naczelnik ZK płk Czesław Głowacki. Za ochronę operacyjną i inwigilację internowanych odpowiadali funkcjonariusze kilkunastoosobowej grupy operacyjnej SB podległej KW MO w Olsztynie.

W ośrodku internowano głównie osoby z woj. olsztyńskiego, gdańskiego, elbląskiego, ciechanowskiego i ostrołęckiego; byli to przede wszystkim działacze i współpracownicy „S”, także kilku przestępców kryminalnych; łącznie w ośrodku przebywało 377 osób, w tym 4 dwukrotnie.

Na potrzeby ośrodka przeznaczono oddzielny pawilon więzienny. Panowały trudne warunki: przepełnione, zimne i brudne cele z otwartym węzłem sanitarnym, okna zasłonięte blendami. Internowani uskarżali się na nieodpowiednie wyżywienie, niedostateczną opiekę lekarską, próby wprowadzenia elementów regulaminu więziennego; pocz. pozbawieni byli spacerów. Internowani byli stale inwigilowani i poddawani presji; funkcjonariusze SB wzywali ich na rozmowy, namawiali do podjęcia współpracy, podpisywania oświadczeń o lojalności. Wśród regularnie stosowanych represji były m.in. przeszukania cel, przemieszczanie internowanych, cenzurowanie korespondencji, pozbawianie spacerów i widzeń; czasem stosowano osadzanie w izolatkach oraz celi specjalnej, gdzie osadzonych przywiązywano do pryczy.

Internowani podjęli działalność konspiracyjną: wydawali pisma „Nasza Krata” i „Klatkocel”, drukowali ulotki, plakaty, znaczki, uruchomili Radio Internowa, organizowali odczyty, śpiewanie pieśni patriotycznych, wysyłanie listów do Ministerstwa Sprawiedliwości i Prymasa Polski, wyrzucali ulotki przez okna. Prowadzili akcje protestacyjne, w tym głodówki, m.in. przeciwko wprowadzanemu regulaminowi więziennemu i stosowanym represjom. Pierwszy protest spowodowany próbą zmuszenia internowanych do używania odzieży więziennej odbył się 13 XII 1981; 25 III i 10 VI 1982 doszło do siłowej pacyfikacji protestów i pobicia niektórych internowanych przez funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Internowani byli wspierani duchowo i materialnie przez Kościół Katolicki. 9 I 1982 odwiedził ich bp warmiński Jan Władysław Obłąk, który ustanowił ks. Lucjana Antoniego Gellerta ich duszpasterzem, odtąd w każdą niedzielę odprawiane były msze. Ośrodek odwiedzili też m.in. ks. prof. Józef Tischner i bp łomżyński ks. Mikołaj Sasinowski. Duchowni oraz przedstawiciele PCK dostarczali internowanym paczki z żywnością i środkami czystości.

25–28 VI 1982 przed likwidacją placówki zorganizowano transporty internowanych do in. ośrodków odosobnienia; kilkunastu internowanych przewieziono do ośrodka w Kielcach-Piaskach, a pozostałych do ośrodka w Kwidzynie.

Renata Gieszczyńska

Opcje strony

do góry