Hasła rzeczowe

Ugrupowanie Wolnych Polaków

Ugrupowanie Wolnych Polaków, niezależna uczniowska grupa opozycyjna działająca II–III 1982 w Giżycku. UWP założył i kierował nim Robert Pietrukaniec z Technikum Elektrycznego tamże zainspirowany audycjami zachodnich rozgłośni radiowych; w jego składzie uczniowie z TE oraz LO w Giżycku. Grupa nie miała zwartego charakteru, nie stosowano zaprzysięgania członków ani pseudonimów; członkami stawali się uczniowie, którzy godzili się na podjęcie działalności sugerowanej przez przywódcę; poszczególni członkowie nie znali się, łączyła ich osoba założyciela i przywódcy. Podjęcie konspiracyjnych działań propagandowych w ramach grupy zadeklarowało kilkunastu uczniów, realnie zaangażowało się w nie ok. 10 z nich. O zamiarze powołania grupy konspiracyjnej przez R. Pietrukańca wiedziało dodatkowo kilkoro uczniów z TE.

Grupa powstała ok. 20 II 1982, pocz. jako Klub Wolnych Polaków, w zamierzeniu miała mieć charakter ulotkowo-propagandowy. II–III kilkoro członków grupy wykonało pojedyncze napisy antypartyjne na murach bloków i w bramach kamienic w centrum Giżycka. III 1982 R. Pietrukaniec stworzył ulotkę „Odezwa”, podpisaną nazwą organizacji; w treści zawierała analizę bieżącej sytuacji w kraju odnoszącą się do zależności Polski od ZSRR i wskazującą na łamanie, m.in. poprzez stan wojenny, praw człowieka i obywatela, nawoływała do biernego oporu wobec „reżimu wojskowego, Moskwy i hunty Jaruzelskiego”. 12 III 1982 ulotkę przepisał na maszynie w ok. 40 egz. (format A5) Jacek Sadowski. 17 III 1982 R. Pietrukaniec i Jarosław Stańczak rozkolportowali kilkanaście egz. w Zespole Szkół Zawodowych Elektrycznych, LO, Miejskim Domu Kultury (ubikacje i klatki schodowe) i ich okolicy (na drzewach); pozostałe egz. trafiły do 2 innych członków grupy, którzy odstąpili od kolportażu.

17 III 1982 w nocy R. Pietrukaniec, J. Stańczak i J. Sadowski zatrzymani; dokonano przeszukań mieszkań ich rodziców (znaleziono maszyny do pisania i ulotki, u R. Pietrukańca też kilka projektów graficznych kolejnych ulotek przygotowanych do powielenia); 19 III 1982 Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Olsztynie postawiła zatrzymanym zarzuty z dekretu o stanie wojennym w trybie doraźnym (pomimo tego, że mieli po 17 lat, mieli być sądzeni jak dorośli) i zastosowała areszt wobec zatrzymanych, osadzono ich w AŚ w Suwałkach w celach wieloosobowych z dorosłymi więźniami kryminalnymi; 6 IV 1982 sporządzono akt oskarżenia, nadzór nad postępowaniem objęła Prokuratura Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie. W obronę oskarżonych zaangażowali się uczniowie i niektórzy nauczyciele z ich szkół, występując o uniewinnienie lub odstąpienie od trybu doraźnego. 22 IV 1982 Sąd WOW w Warszawie na sesji wyjazdowej w Suwałkach zdecydował o odstąpieniu od trybu doraźnego i skazał ich na kary pozbawienia wolności w zawieszeniu oraz prace społeczne; w wyroku zobowiązał też do kontynuowania nauki w dotychczasowych szkołach. 29 IV 1982 WPG w Olsztynie wniosła rewizję do Sądu Najwyższego, domagając się kar bezwzględnego pozbawienia wolności, nast. wycofała ją przed rozpatrzeniem, co uprawomocniło wyrok. 15 IX 1983 Sąd WOW w Warszawie na mocy amnestii darował kary skazanym.

Marcin Zwolski

Opcje strony

do góry