Hasła rzeczowe

Międzyszkolny Komitet Oporu|MKO-FMW

Międzyszkolny Komitet Oporu/MKO-FMW, młodzieżowa organizacja opozycyjna działająca 20 I 1985–3 I 1989 we Wrocławiu. Założona przez Roberta Prusa (pomysłodawca nazwy), Rafała Kosmalskiego, Roberta Butwickiego, Grzegorza Kondrackiego, Ryszarda Sobolewskiego i Wojciecha Śliwińskiego, nast. do składu dołączyli Sławomir Kowalik i Adam Samuel.

MKO powstał po mszy w intencji uczniów i nauczycieli wrocławskich szkół średnich w kościele św. Klemensa Dworzaka z inicjatywy uczniów Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych oraz I i II LO we Wrocławiu.

I 1985–VIII 1986 działania MKO skupiały się w wąskim gronie osób, IX 1986–I 1989 struktura została rozbudowana i zdecentralizowana, 14 I 1986–3 I 1989 działała w strukturach FMW, zachowując autonomię i nazwę. Współpracowano z Młodzieżowym Ruchem Oporu/MRO SW we Wrocławiu i NZS. 3 I 1989 MKO wystąpił z FMW i połączył się z Ruchem Młodzieży Niezależnej z Wałbrzycha, tworząc Ruch Młodzieży Niezależnej Ruch Młodzieży Niezależnej Ruch Młodzieży Niezależnej, organizacje młodzieżowe działające 1983-1990 na terenie Polski, stanowiące odrębne struktury, współpracujące ze sobą głównie w zakresie poligrafii i wymiany czasopism. Największe ośrodki Ruchu Młodzieży Niezależnej powstały w Gorzowie Wlkp. (1983), w Lublinie (1984), w Krakowie (1985, w XI 1985 grupa RMN wstąpiła do FMW), w Szczecinie (od I 1986 w strukturach FMW), w Zielonej Górze (1987), w Międzyrzeczu (1988). Na przełomie 1988/89 RMN powstał w regionie Dolny Śląsk, obejmując Wrocław oraz Wałbrzych. Mniejsze ośrodki RMN powstały także w Świebodzicach – Świdnicy (wydawano pismo „PRAVDA” [tytuł w języku rosyjskim]) oraz w Kamiennej Górze (pismo „Straża”). Dolny Śląsk. Jako sekcja RMN przyjął nazwę Międzyszkolny Komitet Uczniowski (MKU).

20 II 1985 członkowie MKO zorganizowali wykład z najnowszej historii Polski, III 1985 utworzono bibliotekę wydawnictw podziemnych i do końca roku z pomocą Krzysztofa Turkowskiego i Henryka Zielińskiego powstało siedem grup samokształceniowych, prowadzących zajęcia dla młodzieży. Równolegle powołano tzw. bojówki, które m.in. rozrzucały ulotki, malowały napisy na murach i drzwiach tzw. kolaborantów i funkcjonariuszy aparatu władzy. MKO prowadził działalność wydawniczą i kolportażową, a jego gł. organem prasowym była „Szkoła Podziemna”, wydawana III 1985–IX 1986, gł. redaktorem i autorem większości tekstów był R. Kosmalski. I 1986 do winiety dodano logo FMW. II–VI 1986 wydawano miesięcznik literacko-historyczny „Wieszcz”, w którego redakcji byli: A. Samuel, Sławomir Sobieszek, Dariusz Salamaga i Adam Kukiełka. Od 1985 przez własną sieć kolportażu pisma docierały do liceów Wrocławia oraz części szkół techn. i zawodowych. 11 I 1986 emisja audycji Agencji Radiowej MKO przy użyciu sprzętu nadawczego SW. VIII 1986 aresztowano R. Prusa (11 IX 1986 zwolniony na mocy amnestii), zatrzymano S. Kowalika i A. Samuela, a MO zlikwidowała drukarnię i gł. magazyn. 1 IX 1986 ostatni numer „Szkoły Podziemnej”, od XI 1986 pismo ukazywało się pt. „Szkoła”.

Zatrzymania skłoniły członków MKO do reorganizacji, zdecentralizowania struktury. Wyodrębniono redakcję „Szkoły”, kolportaż i grupy wykonawcze (GW MKO), a nast. również tzw. dzielnicówki. Przedstawiciele tych struktur tworzyli kilkuosobowe kierownictwo, a podległe im osoby nie miały kontaktu z osobami z innych struktur. Nieformalnym szefem MKO został S. Sobieszek. Taką strukturę utrzymano do końca istnienia organizacji (do 3 I 1989).

GW MKO powstały przed wakacjami 1986, ich zadaniem było rozrzucanie ulotek, malowanie haseł na murach, wyklejanie plakatów, blokowanie zamków szkolnych w „pracujące” soboty, usuwanie czerwonych flag i niszczenie symboli władzy komunistycznej, wywieszanie symboli walki o niepodległość. Wykonywały również akcje informacyjne dla innych organizacji podziemnych, w tym SW, RKW Dolny Śląsk, WiP, NZS i Pomarańczowej Alternatywy. Członkowie GW wywodzili się z różnych grup podwórkowych. Twórcą GW i pierwszym szefem był A. Samuel, a po jego zatrzymaniu (VIII 1986) D. Salamaga, nast. Paweł Kieruzal przy pomocy Tomasza Wiśniewskiego. GW przeprowadziły kilkadziesiąt udanych akcji na terenie Wrocławia, w tym 3/4 IX 1986 wykonały napisy na ponad 20 szkołach, 13 XII 1986 rozpylenie kwasu masłowego podczas koncertu w Hali Ludowej, VIII 1988 napisy na 35 autobusach, tramwajach i in.

MKO prowadził szeroką działalność wydawniczą. VIII 1986 z inicjatywy Janusza Laski doszło do połączenia redakcji „Szkoły Podziemnej”, „Impulsu”, „Być Albo Nie Być”, „Verbum” oraz „Banity”. XI 1986 nowa redakcja wydała pierwszy numer „Szkoły”. Od XI 1989 pismo miało charakter ogólnopolski i stało się organem Niezależnej Unii Młodzieży Szkolnej. Oprócz „Szkoły” MKO wydawał: „BIUST. Biuletyn Informacyjny Biuletyn Informacyjny "Biuletyn Informacyjny", pismo wydawane przez TKZ „S” przy Zakładzie Robót Górniczych w Lubinie IV 1985 – I 1986. Uczniów Szkół Technicznych” (X 1987–IX 1989), „Hej” (I–IX 1988), „MON Stop” (IV 1988–X 1989). Pocz. kolportaż oparty był na strukturze dzielnicówek, ostatecznie zrezygnowano z tego pomysłu. Skrzynkę kolportażu zlokalizowano w mieszkaniu Pawła Góreckiego, skąd wydawnictwa rozwożono do 7–12 skrzynek i odbierano przez jednego kolportera na szkołę, który przekazywał je wybranej osobie z każdego rocznika, a ta osobom z poszczególnych klas. Prasa MKO docierała do wszystkich szkół Wrocławia, a poprzez kontakty Andrzeja Olszewskiego, S. Sobieszka i Mariusza Grabowskiego do wielu szkół Dolnego Śląska.

Dzielnicówki były od roku szkolnego 1987/1988 cotygodniowymi spotkaniami (koordynowali je A. Olszewski, 1987–1989 i Dorota Kaliszczak, 1989–1990) przedstawicieli szkół, ale uczniowie liceów i szkół zawodowych i techn. spotykali się oddzielnie. Odbywały się one w mieszkaniach prywatnych oraz salkach katechetycznych kościołów: Bożego Ciała, św. Michała Archanioła, Chrystusa Króla, św. Antoniego oraz św. Klemensa Dworzaka. Na spotkaniach dzielnicówek kolportowano wydawnictwa, omawiano sprawy poszczególnych szkół i program MKO.

W rocznicę powstania MKO organizował msze, a także wspólnie z NZS msze za Ojczyznę. 19 V 1986 MKO zorganizował „Biały Dzień Młodzieży” w rocznicę śmierci Grzegorza Przemyka, inne rodzaje aktywności to m.in. „ciche przerwy” 13 XII i 16 XII, dwukrotne demonstracje typu flash mob: 15 V 1986 w obronie więźniów politycznych, w tym Władysława Frasyniuka, oraz 25 VI 1986 przeciwko reformie szkolnictwa; 28 III 1987, w zw. z zapowiedziami wprowadzenia wszystkich sobót „pracujących”, MKO zorganizował międzyszkolny protest uczniów polegający na bojkocie zajęć lekcyjnych w sobotę oraz zbieraniu podpisów pod petycją do ministra oświaty i wychowania domagającą się wszystkich wolnych sobót i ograniczenia przeładowanych programów nauczania. Petycję podpisało 6075 uczniów, a 28 III 1987 do szkół nie przyszło ok. 3000 uczniów, w III, XII i XIV LO absencja wyniosła ok. 80 proc. V 1988 MKO włączył się w protest solidarnościowy ze spacyfikowaną HiL w Krakowie, walcząc przy tej okazji również o prawa uczniowskie. Domagano się m.in. pluralizmu organizacyjnego w szkołach, zniesienia cenzury w podręcznikach, zmniejszenia przeładowanych programów nauczania, likwidacji zajęć przysposobienia obronnego, zniesienia obowiązkowej matury z propedeutyki nauki o społeczeństwie, zmian w zakresie przyznawania stypendiów socjalnych. MKO wezwał uczniów do udziału w solidarnościowych wiecach na terenie szkół, GW MKO malowały napisy i rozrzucały ulotki, redakcje „Szkoły” i „BIUST-u” przygotowały wspólny numer (z 15 V 1988). 25 XI 1988 MKO zorganizował pierwszą w Polsce manifestację, na której poruszano sprawy uczniowskie. W manifestacji uczestniczyło ok. 1000 osób. Po przemówieniach Andrzeja Tomczaka i W. Frasyniuka młodzież uformowała pochód, którego celem było spalenie Kodeksu ucznia przed siedzibą Kuratorium Oświaty i Wychowania we Wrocławiu. Pochód został rozbity przez MO.

Podczas każdych wakacji członkowie MKO uczestniczyli w obozach, pielgrzymkach i koncertach, podczas których kolportowali prasę i poszukiwali nowych kadr do redakcji „Szkoły”, GW i kolportażu. Podczas obozów odbywały się prelekcje i dyskusje nt. działalności MKO, a także spotkania z uczestnikami opozycji dolnośląskiej, m.in. W. Frasyniukiem, Rafałem Bubnickim, Wojciechem Myśleckim, Pawłem Kociębą-Żabskim, Pawłem Kasprzakiem. W organizacji obozów pomagali K. Turkowski i Paweł Chmiel. Odbyły się w Kirach (VII 1986), Lądku-Zdroju (II 1987), Zakopanem (lato 1987, zorganizowany przez Krzysztofa Jakubczaka i Jarosława Obremskiego), Walimiu (VII 1988), Kłodzku (zima 1988, obóz dla uczniów I–II klas), Rynie na Mazurach (VII 1989).

MKO, działający od I 1989 jako MKU w strukturach RMN, 18 V 1989 przystąpił do jawnej działalności, powstała Rada Jawnych Przedstawicieli MKU w składzie: Andrzej Lubczański, Janusz Bujko, Renata Pawlińska. W szkołach zaczęto tworzyć Szkolne Komitety Uczniowskie. RMN pozostał strukturą niejawną. 3 III 1990 MKU podjął decyzję o rozwiązaniu organizacji i dalszym działaniu w ramach Niezależnej Unii Młodzieży Szkolnej.

Ewa Chabros

Opcje strony

do góry