Solidarność Walcząca Oddział Poznań/Poznański Oddział SW
Solidarność Walcząca Oddział Poznań/Poznański Oddział SW, zorganizowany przez Macieja Frankiewicza w 1983 (kontakt z SW we Wrocławiu nawiązano za pośrednictwem Grzegorza Schetyny i Zdzisława Wiśniewskiego). 20 XI 1983 powstała Rada SW Oddział Poznań w składzie M. Frankiewicz (przew. Oddziału, ps. Stefan Bobrowski; ps. okresowo używany także przez inne osoby), Szymon Jabłoński, Szymon Łukasiewicz. W SW Oddz. Poznań działały osoby, które złożyły przysięgę organizacyjną (ok. 40 w 1985) i niezaprzysiężone; wśród członków SW i sympatyków wspomagających działalność organizacji byli m.in. członkowie Klubu Karate – Shotokan/Feniks - Dariusz Andrzejewski, Faustyn Andrzejewski, Łukasz Bednarz, Ryszard Jabłoński, S. Jabłoński, Gerard Kowalski i Adam Szatkowski (1984–1987 przygotowywał klisze do sitodruku); Krzysztof Stasiewski (m.in. autor pocztówek sygnowanych przez Agencję Fotograficzną Solidarności Walczącej); Jerzy Fiećko, Włodzimierz Filipek, Joanna Bentkowska, Aleksandra Bessert, Zbigniew Rutkowski (w różnym okresie redaktorzy pisma „Solidarność Walcząca”); Robert Budzyński, Roman Chmielowiec, Krzysztof Cnotalski, Mirosław Kulawik, Marek Kuśnierz, Grażyna Misztak, Edward Pohl, Bartłomiej Tyll, (m.in. drukarze i kolporterzy). 1985 we współpracy z SW Oddz. w Poznaniu powstał Oddz. w Kaliszu, 1989 Oddz. w Koninie, 1985–1986 utrzymywano kontakt z Oddz. w Pile. 1988–1990, w różnych okresach, przedstawicielami Oddziału na Zachodzie byli: S. Jabłoński (RFN, Kanada), F. Andrzejewski (RFN) i Józef Piotrowski (RFN).
1983 – 1990 SW Oddział Poznań prowadziła aktywną działalność wydawniczą, drukowano ulotki, kalendarze i okolicznościowe pocztówki, wydawano 7 tytułów czasopism: 1983 „Solidarny Robotnik”, 1983–1990 „Solidarność Walcząca”, 1984–1988 „Czas”, 1985–1990 „Czas Kultury”, 1988 „Komentarz”, 1988–1989 „Solidarność Walcząca HCP”, 1989 „Gzub”. 1984–1985 ukazały się dwie książki sygnowane przez SW (R. Grupiński, W ziemi cieniach, P. Zaremba, Wojna 1920), 1990 jedna przez Poznańską/Wielkopolską Agencję Wydawniczą Solidarności Walczącej Klincz (K. Sanducci, Wielki bluff). W VIII 1984 powstało podziemne Radio SW, gł. organizatorem był F. Andrzejewski, audycje emitowano na fonii TV, spikerem był G. Schetyna z Wrocławia; 18 IX 1984 wyemitowano przez megafon audycję dla żołnierzy WP w koszarach przy ul. Karola Świerczewskiego/Polnej; funkcjonowało do 1985; w 1988 wznowiono nadawanie audycji (przez inny zespół). Działacze SW malowali również napisy na murach, prowadzili akcje antyalkoholowe, organizowali demonstracje.
VI 1985 – VI 1986 miały miejsce „wpadki” drukarni i lokali z materiałami poligraficznymi oraz aresztowania działaczy SW – M. Frankiewicza, M. Kuśnierza, S. Łukasiewicza (11 IV 1986 skazany przez Sąd Rejonowy w Poznaniu na 2 lata pozbawienia wolności w zawieszeniu), D. Andrzejewskiego, K. Stasiewskiego. VI 1985 – IX 1986 podczas pobytu M. Frankiewicza w AŚ Oddziałem kierował S. Jabłoński. Przedsięwzięcia SB doprowadziły do kryzysu w działalności SW Oddział Poznań, np. znacząco zmalała częstotliwość wydawania pisma „Solidarność Walcząca”. 1986–1988 kilku działaczy/współpracowników SW zatrzymano i postawiono przed kolegium ds. wykroczeń, m.in. W. Filipka i Jana Plewę przewożących nakł. pisma „Czas”, M. Frakiewicza po odebraniu nakł. kalendarzy SW, J. Fiećkę – redaktora pisma „Solidarność Walcząca” i R. Chmielowca przenoszącego egz. „Czasu Kultury”.
Od 1988 następował wzrost aktywności organizacyjnej; w II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. powstała Grupa SW w HCP wydająca własny periodyk; SW była organizatorem/współorganizatorem demonstracji ulicznych (np. 1 V, 28 VI, 11 XII), prowadziła akcje ulotkowe (część apeli i oświadczeń sygnowano wspólnie z innymi organizacjami, np. Międzyzakładową Radą „S”, LDPN, KPN, PPS), 22 – 23 VIII wspomagała strajk w HCP (M. Frankiewicz przedostał się na teren zakładu); 12 I 1989 uczestniczyła w powołaniu Punktu Informacyjnego w mieszkaniu A. Bessert utworzonego przez niezależne organizacje i partie polityczne.
1988 – 1990 SW wspomagała działalność wydawniczą „S” (drukowała pisma zakładowe „Właściwy Tor”, „Nauczyciel”, „Elektromonter”, „Głos z Roboczej”), NZS i SKOS; drukowała publikacje wydawane w innych ośrodkach, m.in. w Koninie, Kruszwicy, Lesznie, Pleszewie i Sulechowie. Od 1989 część działań podejmowano jawnie, w VII M. Frankiewicz został jednym z 4 oficjalnych przedstawicieli SW, w jego mieszkaniu przy ul. Gromadzkiej 23 mieścił się Punkt Informacyjny SW, przy ul. Armii Czerwonej/Św. Marcin (przy kinie Muza) funkcjonowało stoisko z publikacjami organizacji.
II – IV 1989 SW była krytycznie ustosunkowana do rozmów okrągłego stołu, negatywnie oceniała podpisane porozumienia i wezwała do bojkotu wyborów 4 VI. 1989 – 1990 organizator/współorganizator (m.in. z LDPN, KPN, SKOS, NZS, od I 1990 z FMW) demonstracji, wieców i pikiet - m.in. 29 V, 22, 28 VI, 4, 9, 23, 31 VIII, 17 IX, 13 XII, 18 I 1990, 26 I (demonstracja spacyfikowna przez Oddziały Prewencji Milicji Obywatelskiej), 13 II, 22 III; protesty były skierowane gł. przeciwko wyborowi gen. Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta („Jaruzelski musi odejść”) i nominowaniu gen. Czesława Kiszczaka na premiera; SW domagała się również wycofania wojsk sowieckich z Polski („Sowieci do domu”), wolnych wyborów i rozwiązania SB.
13 XI 1989 organizator pikiety przed KW PZPR (blokada wejścia), której efektem było przyznanie lokalu przy ul. Górna Wilda 106; od XII siedziba jawnego Klubu Politycznego Wolni i Solidarni utworzonego przez członków i sympatyków SW (czasowo działała tam również Komisja Interwencji SW i Tymczasowe Biuro Wyborcze). 26 I 1990 zorganizowano pierwsze otwarte zebranie Klubu WiS w Ośrodku Kultury Słońce; w I 1990 powstało również Osiedlowe Koło WiS na os. Wielkiego Października. W ramach Klubu m.in. funkcjonowała wypożyczalna filmów video, biblioteka wydawnictw niezależnych, wydawano pisma „Quo vadis” i „Gama”, nadawano audycje radiowe, zbierano fundusze na tablicę poświęconą Piotrowi Majchrzakowi, organizowano/współorganizowano otwarte spotkania (np. z A. Gwiazdą i W. Myśleckim), wspólne akcje protestacyjne, np. 22 I 1990 pikieta i blokada siedziby Okręgowego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk przy ul. Adama Mickiewicza; III – IV udział w akcjach poparcia na rzecz uznania niepodległości Litwy, m.in. 1 IV pikieta przed konsulatem ZSRS; 21–25 VI zorganizowano pikiety pod hasłem „Czerwony wojewoda musi odejść” – domagając się odwołania wojewody poznańskiego Bronisława Stęplowskiego.
17 – 18 I 1990 SW wspierała NZS w czasie okupacji budynku KW PZPR; M. Frankiewicz wszedł w skład Komisji Społecznej, której cele było ustalenie podstaw prawnych i finansowych „wejścia we władanie posiadanego mienia przez KW i niższe instancje województwa poznańskiego”.
III – IV 1990 SW Oddział Poznań brała aktywny udział w wyborach do Rady Miasta Poznania, była uczestnikiem Poznańskiego Porozumienia Wyborczego Solidarność i Niepodległość (SW, KP WiS i LDPN). Od VI część działaczy zaangażowana w tworzenie jawnej partii politycznej; 7 VII 1990 M. Frankiewicz wziął udział w spotkaniu założycielskim Partii Wolności powołanej przez kierownictwo SW.
Po utworzeniu PW aktywność SW Oddział w Poznaniu malała, działania prowadzono przeważnie pod wspólnym szyldem SW i PW; 14 I 1991 przed konsulatem ZSRS zorganizowano najbardziej burzliwy protest przeciwko interwencji wojskowej ZSRS na Litwie (M. Frankiewicz z grupą działaczy SW wszedł na teren należący do konsulatu, na budynku zawieszono litewską flagę, namalowano napisy i obrzucano teren butelkami z benzyną; 3 I 1992 został skazany przez Sąd Rejonowy na 8 m-cy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata i pokrycie strat finansowych konsulatu). III 1995 podczas III Zjazdu PW K. Morawiecki ogłosił formalne rozwiązanie SW.
2 II 1984 – XI 1989 SW Oddział w Poznaniu był rozpracowywany przez Wydz. III/Inspektorat 2 WUSW w Poznaniu w ramach SOR krypt. Kotwica/Ośmiornica; 31 X 1984 – 16 II 1988 (gł. struktury kolportażowe i drukarnie) przez Wydz. V w ramach SOR krypt. Tama; 28 III 1988 – 3 VII 1989 (Grupa SW HCP) przez Wydz. V w ramach SOS krypt. Waleczni; 29 IV 1986 – 30 XI 1987 (działacze SW posiadający w rodzinie funkcjonariuszy MO) przez Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy w ramach SOR krypt. Rodzina.