Parafia św. Michała Archanioła w Ostrowcu Świętokrzyskim
Parafia św. Michała Archanioła w Ostrowcu Świętokrzyskim, erygowana 8 VIII 1614 jako św. Uriela Archanioła. Po zniszczeniach w czasie potopu szwedzkiego kościół odbudowany i ponownie konsekrowany pod wezwaniem św. Michała Archanioła, przebudowany 1924–1938. Od 1926 w parafii pracują siostry zakonne Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. 1946 wydzielono drugą parafię, w l. 80. kolejnych 5 parafii. Obecnie zasięg centrum miasta, od 12 VI 2000 kościół podniesiony do godności kolegiaty. W l. 50. i 60. wspólnota parafialna poddana represjom i szykanom: nakładanie nadmiernych obciążeń podatkowych, wywłaszczenie ziemi beneficjalnej, ograniczanie trasy procesji uroczystości Bożego Ciała, brak możliwości wybudowania plebanii pomimo zgody uzyskanej w 1964 (1988 usunięto formalne przeszkody). Po 1945 proboszczami byli: ks. Wacław Pośpieszyński (1945–1954; zaliczony przez UB do „grupy najbardziej reakcyjnych księży”), ks. Antoni Szewczyk (1954–1964), ks. Kazimierz Pelc (1964–1986), ks. Tadeusz Lutkowski (1986–2010). Po 13 XII 1981 w kościele św. Michała Archanioła odprawiano msze za Ojczyznę; zorganizowano punkt pomocy dla internowanych, więzionych i ich rodzin. 1982 w wieży kościelnej wydrukowano kilka nr. podziemnego biuletynu „Hutniczej Solidarności” (m.in. z udziałem Franciszka Poprawy, konserwatora kościoła). Przy kościele układano krzyż kwietny, miejsce kolportażu ulotek i wydawnictw podziemnych, spotkań działaczy „S” i opozycji. Powodowało to zatrzymania wielu osób, np. 1 V 1982 i 1 V 1985. 1984–1988 konflikt z władzami wokół budowy kaplicy na os. Stawki (1984 zatrzymanie budowy kaplicy z udziałem milicji; wszczęcie przez władze postępowania wywłaszczającego teren budowy, wielokrotnie grzywny za nielegalne wybudowanie kaplicy, zalegalizowanie VIII 1988). W ważne rocznice (Konstytucji 3 V, porozumień sierpniowych 1980, Święta Niepodległości) uroczyste msze. 10 IV 1988 podczas mszy w intencji Ojczyzny odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej żołnierzom AK obwodu opatowskiego „walczącym w l. 1939–1945 za wiarę, wolność, niepodległość i suwerenność Polski”. Zaangażowani w pomoc „S” byli: ks. K. Pelc, ks. T. Lutkowski, ks. Wacław Mazur (wikariusz 1977–1982), ks. Marian Misiak (wikariusz 1986–1989), ks. Szymon Krasula (wikariusz 1986–1989). Na pocz. 1989 plebania miejscem spotkań działaczy „S” odtwarzających komisje zakładowe i struktury miejskie, na przykościelnym placu wiece z udziałem opozycji.
2015 parafia liczyła prawie 17 tys. wiernych, działało kilkanaście ruchów i wspólnot; pismo parafialne „Czuwajcie”. Na wzgórzu kościelnym m.in.: Krzyż Powstania Styczniowego, Krzyż Żołnierzy Armii Krajowej; w holu trzy pamiątkowe tablice: ku czci ochotników z Ostrowca Świętokrzyskiego poległych w wojnie 1920, błogosławionych męczenników II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej, por./mjr. Jana Piwnika ps. Ponury. W kolegiacie coroczne główne uroczystości patriotyczne w Ostrowcu Świętokrzyskim (Konstytucji 3 V, Dzień Wojska Polskiego 15 VIII, Święto Niepodległości 11 XI) oraz wiele innych (m.in. rocznice: powstania AK, stanu wojennego, śmierci ks. Jerzego Popiełuszki). Od 2010 proboszcz ks. Jan Sarwa.