Parafia św. Antoniego w Zakopanem
Parafia św. Antoniego w Zakopanem, parafia rzymskokatolicka św. Antoniego z Padwy formalnie erygowana 1984 na Bystrem w Zakopanem (Bulwary Słowackiego 33). Od VIII 2020 kościół dekretem abp. Marka Jędraszewskiego ustanowiony diecezjalnym sanktuarium św. Antoniego z Padwy. Administracyjnie parafia należy do dekanatu 44 w archidiecezji krakowskiej. Posługę duszpasterską sprawują oo. Bernardyni. Od 1993 proboszczem jest o. Antoni Kluska, obecnie także kustosz sanktuarium.
Początki obecności Bernardynów w tym miejscu sięgają 1893. 1902 nabyli drewnianą willę na Bystrem. Posiadała ona półpubliczną kaplicę św. Antoniego. 1939 dom został obsadzony stałymi mieszkańcami. 1958 abp Eugeniusz Baziak wyraził zgodę na nową erekcję domu zakonnego w Zakopanem, który formalnie stał się klasztorem. 1976 kard. Karol Wojtyła powierzył bernardynom duszpasterstwo parafialne na Bystrem, Kozińcu i Antałówce. Bracia bernardyni od tamtej pory głoszą misje i rekolekcje, są spowiednikami sióstr zakonnych w Zakopanem, pełnią posługę duszpasterską wśród chorych w Uniwersyteckim Szpitalu Ortopedyczno-Rehabilitacyjnym tamże.
Projekt drewnianego kościoła przygotowany przez architekta Jędrzeja Czarniaka. 1959 poświęcenie kościoła. 1970 nowa dzwonnica kościelna według projektu architekta Jerzego Habera. 1976 umieszczono w niej wielki dzwon Antoni. 1991–1999 wybudowano nowy, dwupiętrowy klasztor według projektu architektów Danuty Kopkowicz i Zbigniewa Śliwińskiego. 2001 kościół wydłużony o chór zakonny za ołtarzem oraz o pokój i bibliotekę nad nim. W następnym roku podziemia kościoła zaadaptowano na Oratorium św. Antoniego. 2003 wzniesiono nową wieżę. Kościół otacza alpinarium. Główne wejście do kościoła znajduje się od ul. Mieczysława Karłowicza.
W latach 80. XX w. kościół miał wielkie znaczenie dla podziemnej „S”. Od 31 VIII 1984, w 4. rocznicę porozumień gdańskich, odprawiono mszę św. w intencji „S”. Od III 1985 odbywały się tam (16. dnia każdego mies.) msze za Ojczyznę. Nabożeństwa odprawiano także w święta – 3 V i 11 XI w kościele odbywał się zaś coroczny opłatek „S”.
Na dziedzińcu kościoła 1994 ustawiono 4-metrowy metalowy krzyż z kutym godłem Polski, znakiem Polski Walczącej oraz napisem: „Polsko, byłem Ci wiernym synem” upamiętniający rocznicę zamachu na Jana Pawła II. Na fundamencie z biało–czerwonych otoczaków, ułożonych w kształcie góralskiego kapelusza, znajduje się granitowa tablica z napisem: „Ofiarom komunistycznego terroru, poległym i pomordowanym – wieczną Ojczyznę racz im dać Panie. 13 V 1994 roku”. Krzyż zaprojektowali i ufundowali Jan Strama i Władysław Gąsienica–Makowski z Zakopanego oraz Józef Chowaniec z Poronina.
W kościele gablota ze sztandarem „S”, ufundowanym 2003 przez Jana Stramę i Bronisława Krupę.