Encyklopedia Solidarności maj - 1987 -

Kalendarium maj 1987

1

• Majowe święta poprzedzone zostają „wiosennymi porządkami” SB, która tydzień wcześniej przeprowadza ok. 537 rozmów ostrzegawczych z działaczami „Solidarności”, Solidarności Walczącej, Ruchu Wolność i Pokój i Konfederacji Polski Niepodległej. Mimo to niezależne manifestacje odbywają się w Gdańsku, Jastrzębiu-Zdroju, Łodzi, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu. Zazwyczaj są tłumione w zarodku bądź szybko rozpraszane przez zgromadzone wokół tradycyjnych miejsc pochodów duże siły MO i ZOMO. W Warszawie po mszy św. w kościele św. Stanisława Kostki gromadzi się 2-tysięczny tłum, szybko jednak rozproszony przez milicję. Manifestacja we Wrocławiu zostaje rozbita w brutalny sposób. Milicja zatrzymuje Władysława Frasyniuka, Józefa Piniora, Eugeniusza Szumiejkę, Marka Muszyńskiego. W Poznaniu zostaje zatrzymany m.in. Janusz Pałubicki. Ogółem w kraju milicja zatrzymuje co najmniej 150 osób.

2

• W Warszawie przed Kolegiami ds. Wykroczeń staje 19 osób. 6 z nich zostaje uniewinnionych, 1 rozprawa jest odroczona, 12 obwinionych ukarano grzywnami od 15 do 81 tys. zł plus koszty postępowania - za udział w manifestacjach 1-majowych. We Wrocławiu zostaje ukaranych 7 osób grzywnami po 7 tys. zł, w Krakowie - 31 osób, w Sopocie – 4 osoby grzywnami po 50 tys. zł.

3

• W Krakowie po mszy św. w Katedrze wawelskiej w największej demonstracji w kraju bierze udział ok. 1000 osób. Demonstranci zostają rozproszeni przez milicję. Niezależna Agencja Informacyjna o wydarzeniach w Krakowie: Ogromne siły mundurowych i cywilnych funkcjonariuszy otoczyły Wawel [...]. Po mszy z katedry wyszedł pochód z transparentami i śpiewem. U stóp Wawelu stał liczny kordon mundurowych, zza których wypadały 30-40-osobowe grupy cywili wyrywając z tłumu niosących transparenty uczestników marszu [...].

• Demonstracje upamiętniające uchwalenie Konstytucji 3 Maja odbywają się też w Łodzi (10 osób zatrzymanych), Siedlcach, Warszawie i Wrocławiu (40 osób zatrzymanych).

• Powstaje Porozumienie Partii i Organizacji Niepodległościowych - jako forum współdziałania ugrupowań niepodległościowych: Polskiej Partii Niepodległościowej, Organizacji Liberalnych Demokratów Niepodległość, Ruchu Politycznyego Wyzwolenie, Organizacji Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość, Unii Demokratów Baza i Grupy Politycznej Samostanowienie. Ugrupowania wchodzące w skład PPiON odrzucają ideę porozumienia z komunistami, widząc w niej akt zdrady ideałów Sierpnia ‘80.

6-7

• Sejm PRL uchwala zmianę Konstytucji PRL i ustanawia instytucję referendum.

7

• Spotkanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego z kard. Józefem Glempem – zostają omówione przygotowania do trzeciej wizyty papieża Jana Pawła II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. w Polsce.

7-9

• W Warszawie Ruch Wolność i Pokój Ruch Wolność i Pokój Ruch Wolność i Pokój, organizacja opozycyjna działająca 1985-1989. Powstanie WiP zainicjowali działacze wywodzący się z SKS i NZS. Łączył ich antykomunizm, krytycyzm wobec działań TKK oraz poszukiwanie nowej formuły działania. Skupiał ludzi młodych. Jego aktywność przejawiała się głównie na 2 polach: obronie poborowych odmawiających służby wojskowej lub złożenia przysięgi „na wierność Armii Radzieckiej” oraz ekologii. organizuje międzynarodowe seminarium pn. „Pokój międzynarodowy i Porozumienie Helsińskie”. Seminarium obraduje w kościele Miłosierdzia Bożego przy ul. Żytniej. Bierze w nim udział ponad 200 osób z Polski i ponad 60 z zagranicy – przedstawiciele organizacji politycznych i społecznych, ruchów pokojowych z Belgii, Czechosłowacji (Jirzi Vancura – przedstawiciel Karty 77), Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Norwegii, RFN, Szwecji, Szwajcarii, USA, Wielkiej Brytanii, Jugosławii. Zebrani rozważają głównie problematykę związaną ze sposobami działania na rzecz pokoju, budową zaufania, porozumienia między społeczeństwami, zagadnienia związków między pokojem a prawami człowieka i polityczną demokracją.

10

• Na spotkaniu przedstawicieli Konwentu Seniorów Ruchu Ludowego „Solidarność” i Ogólnopolskiego Komitetu Oporu Rolników dyskutowana jest sytuacja w Polsce, zwłaszcza postępująca degradacja polityczna, społeczna i gospodarcza kraju i narodu. Uznano, że dobro Polski wymaga powołania niezależnego ruchu chłopskiego, działającego na rzecz niepodległości i suwerenności Ojczyzny, którego założenia ideowe uwzględniałyby dążenia całego społeczeństwa i byłyby wsparte jego zdecydowaną i aktywną postawą.

• W przeddzień rocznicy rejestracji NSZZ RI „Solidarność” w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie odbywa się msza św. z udziałem Tymczasowej Krajowej Rady Rolników „Solidarność”. Wcześniej SB zatrzymuje część członków Rady, w tym przewodniczącego Józefa Ślisza.

13

• Dyrektor generalny Międzynarodowego Biura Pracy MOP Francis Blanchard spotyka się w Gdańsku z Lechem Wałęsą, Jackiem Merkelem i Bogdanem Lisem.

16-21

• W Polsce przebywa prof. Zbigniew Brzeziński z Instytutu Spraw Międzynarodowych Uniwersytetu Harvarda (doradca ds. bezpieczeństwa państwa za prezydentury Jimmy Cartera), rozmawia m.in. z Lechem Wałęsą, Zbigniewem Bujakiem, Bronisławem Geremkiem, Wiktorem Kulerskim, Jackiem Kuroniem, Adamem Michnikiem, Januszem Onyszkiewiczem, prof. Klemensem Szaniawskim. Spotyka się także z redakcją „Tygodnika Powszechnego”.

18

• W Gorzowie Wielkopolskim Ruch Wolność i Pokój organizuje demonstrację ekologiczną. Pojawiają się transparenty „Śmietnik atomowy pod Międzyrzeczem – nie!”, „Odpady radioaktywne to stałe zagrożenie”, rozrzucone zostają ulotki. Na 48 godzin trafia do aresztu 5 osób.

20

• Uwolniony zostaje przez władze czeskie Petr Pospichal, którego uwięziono w I 1987 pod zarzutem rozpowszechniania wywrotowej literatury i utrzymywania kontaktów z polską „Solidarnością”. W obronie P. Pospichala protestowali Polacy, Węgrzy, Słoweńcy, Czesi.

22-25

• Wizyta amerykańskiego senatora Edwarda Kennedy’ego w Polsce. W rezydencji Johna Davisa, charge d’affaires ambasady USA w Warszawie, wręcza on nagrodę Praw Człowieka im Roberta F. Kennedy’ego Zbigniewowi Bujakowi i Adamowi Michnikowi. Obecni są członkowie TR „Solidarność” i RKW Mazowsze, przedstawiciele opozycji przedsierpniowej, naukowcy, literaci, dziennikarze, aktorzy, przyjaciele. Senatorowi towarzyszy kilkanaście osób z rodziny Kennedych, m.in. Ethel – wdowa po Robercie, wraz z dziećmi.

29-30

• Przed wizytą Jana Pawła II SB prewencyjnie zatrzymuje działaczy opozycyjnych – m.in. Stefana Bratkowskiego, Władysława Frasyniuka, Bronisława Geremeka, Stanisława Handzlika, Adama Michnika, Grzegorza Palkę, Janusza Pałubickiego – przeprowadza rozmowy ostrzegawcze i zakazuje im organizowania jakichkolwiek demonstracji podczas pobytu Ojca Świętego w Polsce. „Odradza” przyjazd do Warszawy 31 V na nielegalne zgromadzenie w kościele sympatyków i działaczy byłej „Solidarności”.

31

• Grupa intelektualistów i działaczy związkowych zebrana w Warszawie na zaproszenie Lecha Wałęsy wydaje oświadczenie przed 3. pielgrzymką Jana Pawła II do Polski: […] Polacy – jak każdy naród świata – mają prawo do niepodległości, [...] do życia w demokracji, wolności, prawdzie, poszanowaniu prawa, [...] do samodzielnie kształtowanego ładu gospodarczego.

• Oświadczenie podpisują: Janusz Beksiak, Jacek Bocheński, Stefan Bratkowski, Ryszard Bugaj, Zbigniew Bujak, Andrzej Celiński, Wiesław Chrzanowski, Paweł Czartoryski, Roman Duda, Kazimierz Dziewanowski, Marek Edelman, Bronisław Geremek, Władysław Kunicki-Goldfinger, Aleksander Hall, Gabriel Janowski, Tadeusz Jedynak, Ryszard Kapuściński, Maja Komorowska, Krzysztof Kozłowski, Wojciech Lamentowicz, Andrzej Łapicki, Jacek Merkel, Adam Michnik, Jan Olszewski, Janusz Onyszkiewicz, Edmund J. Osmańczyk, Joanna Pensonowa, Jerzy Puciata, Ryszard Reiff, Henryk Samsonowicz, o. Jacek Salij, Adam Stanowski, Andrzej Stelmachowski, Jan Strzelecki, Klemens Szaniawski, Andrzej Szczepkowski, Józef Ślisz, Krzysztof Śliwiński, Jerzy Turowicz, Lech Wałęsa, Andrzej Wielowieyski, Wiktor Woroszylski, Janusz Ziółkowski, Tadeusz Zieliński, Juliusz Żuławski.