Krąg
Krąg, wydawnictwo niezależne powołane 15 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 w Warszawie przez Marka Barańskiego, Wojciecha Fałkowskiego, Adama Karwowskiego, Kazimierza Ossowskiego, Andrzeja Rosnera, Małgorzatę Szejnę i Marka Tabina po tym, jak część współpracowników wydawnictwa Głos Głos "Głos", podtytuł: „Niezależny miesięcznik społeczno-polityczny”, pismo wydawane X 1977 – XII 1989 (z przerwą II 1981 – II 1982) w Warszawie z inicjatywy środowiska KSS KOR. na skutek nieporozumień, wynikających przede wszystkim z różnych koncepcji polityki wydawniczej, zdecydowała się na prowadzenie działalności na własną rękę. Nazwę wymyślił A. Karwowski, logo: grafik Stanisław Szczuka. Inauguracyjną książką był 2. tom nieukończonego dzieła Maurycego Mochnackiego ''Powstanie Narodu Polskiego w roku 1830 i 1831''. Do 13 XII 1981 działalnością kierowali W. Fałkowski i A. Rosner. W pracach Kręgu brali udział także m.in.: Witold Ferens, Stanisław Michalkiewicz, Krzysztof Tołłoczko i Jerzy Targalski. Spotkania Spotkania "Spotkania", podtytuł „Niezależne pismo młodych katolików”, pismo wydawane w Lublinie, okresowo także w Krakowie i Warszawie, 1977-1988. rady, zwanej Monią, odbywały się w mieszkaniu Moniki Natowskiej przy ul. Chłodnej. 13 XII 1981 internowani zostali: M. Barański, W. Ferens, A. Rosner i M. Tabin, co jednak nie doprowadziło do rozbicia struktury wydawnictwa. Decyzje co do dalszej strategii zapadły 3 dni później na spotkaniu z udziałem: Andrzeja Chojnowskiego, W. Fałkowskiego, A. Karwowskiego, S. Michalkiewicza, Kazimierza i Łukasza Ossowskich, J. Targalskiego, K. Tołłoczki, Waldemara Wysokińskiego i Bogdan Zalegi. Grupa skupiona wokół A. Karwowskiego podjęła się druku prasy („Druk”, „Fakty”, „KOS”, „Replika”, „Słowo”, „Solidarność Narodu”, „Syrenka”, „Tu, Teraz”, „Tygodnik Mazowsze” i „Wola”), pozostali przygotowywali się do wznowienia produkcji książkowej. W II 1982 znalazł się w kolportażu wydrukowany jeszcze w okresie legalnej „S” 5. zeszyt 3. tomu ''Najnowszej historii politycznej Polski'' Władysława Pobóg-Malinowskiego. Faktycznym szefem Kręgu został wówczas A. Chojnowski, w radzie wydawnictwa znaleźli się Grzegorz Jasiński, A. Karwowski (obaj do końca 1982), Piotr Mitzner, Władysław Ordęga (do 1983), K. Ossowski, A. Rosner (zwolniony z Ośr. Odosobnienia w Jaworzu w IV, zajął się prowadzeniem księgowości oraz kontaktami z zagranicą), M. Szejna (do 1983) i K. Tołłoczko (koordynator druku). Dysponowali kilkoma powielaczami oraz tzw. dojściem w Zakładach Techniki Obliczeniowej w Warszawie (do 1985). Część prac introligatorskich wykonywał Antoni Bołtruszko, właściciel prywatnego warsztatu. Kolportaż opierał się na kilku hurtowych magazynach (prowadzonych m.in.: przez Danutę Darul-Labijak, Zbigniewa Gluzę, Andrzeja Gorczyckiego, Olgę Zienkiewicz, Jolantę Niedziółkę i Michała Spandowskiego). Prace zostały zahamowane przez nieliczne wpadki, w tym 19 XII 1982 drukarni, zorganizowanej w domu Mariusza Dmochowskiego w Popowie, gdzie pracował A. Karwowski, oraz latem 1985, kiedy to doszło do szeregu rewizji; do aresztu trafił K. Tołłoczko. Wtedy też A. Chojnowski, przeświadczony o rozpracowaniu struktur przez SB, wycofał się z działalności. Odbudową Kręgu, który już nigdy nie odzyskał dawnej pozycji (w rezultacie wypadł z konsorcjum Funduszu Wydawnictw Niezależnych), zajął się A. Rosner. Od 1986 nad poligrafią czuwali Marek Piekut i Wojciech Zubowicz. Program wydawniczy zakładał publikowanie prac z dziedziny historii i szerzej zaangażowanej humanistyki oraz materiałów źródłowych. W nocie na okładkach książek informowano: „Wydawnictwo Krąg jest społecznym instytutem wydawniczym nie związanym z żadnym ugrupowaniem politycznym. Naszym celem jest publikowanie informacji i opracowań dotyczących dziejów Polski i historii krajów sąsiedzkich, myśli ekonomicznej i społecznej oraz literackich świadectw epoki”. Obok przedruków klasyki w rodzaju ''Najnowszej historii politycznej Polski'' W. Pobóg-Malinowskiego ukazywały się też dzieła oryginalne: syntezy Andrzeja Alberta (właśc. Wojciech Roszkowski), Krystyny Kerstenowej czy Artura Leinwanda (''PPS. Polska Partia Socjalistyczna 1892-1982''), oraz literatura piękna: krajowe premiery książek Tadeusza Konwickiego (''Rzeka podziemna'', ''Wschody i zachody księżyca'') oraz Marka Nowakowskiego (''Zakon kawalerów mazowieckich''). Bardziej znane przekłady to ''Wspomnienia. Fragmenty wspomnień'' Nikity S. Chruszczowa, ''Wszystko płynie...'' Wasilija Grossmana i ''Zbyt głośna samotność'' Bohumila Hrabala. Istniały trzy redakcje tematyczne: historyczna (na czele z W. Fałkowskim i A. Rosnerem, nast. A. Chojnowskim), literacka (Piotr Mitzner, przy współudziale W. Ordęgi i M. Szejny, Agata Tuszyńska) i socjologiczna (M. Tabin). Literaturą rosyjską zajmowali się: Stefan Bergman, Aldona Jawłowska, Antoni Kamiński i Andrzej Paczkowski. Poza książkami Krąg drukował także pisma, w tym „Krytykę” oraz sporadycznie „Kartę”, „Nową Koalicję”, „Nowy Zapis”, „Puls”, „Silva Rerum” i do 13 XII 1981 „Res Publikę”, także polskie edycje londyńskiego „Aneksu” i paryskich „Zeszytów Historycznych”. Dorobek wydawnictwa to ok. 130 książek i nr. pism. W 1986 szacowano, że w pracach redakcyjnych uczestniczyło łącznie ok. 100 osób, w produkcji – ok. 400, dystrybucji – ok. 1 tys. Wydawnictwo zaprzestało działalności w 1990.